ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΜΥΘΟΛΟΓΙΑ: Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΝΑΡΚΙΣΣΟΥ

“Στις Θεσπιές της Βοιωτίας, στους πρόποδες του Ελικώνα, ζούσε ο Νάρκισσος, ένα πανέμορφο αγόρι που ήταν όμως αδιάφορο απέναντι στον έρωτα και τους θαυμαστές του (ἐρασταί). Αν και οι περισσότεροι κάποια στιγμή σταμάτησαν να τον καταδιώκουν (ἐρῶντες), ο Αμεινίας δεν το έβαζε κάτω. Ο Νάρκισσος όχι μόνο δεν δέχτηκε τον έρωτά του, αλλά του έστειλε ένα σπαθί. Και με το σπαθί αυτό αυτοκτόνησε ο Αμεινίας μπροστά στην πόρτα του Νάρκισσου, αφού πρώτα έγινε ικέτης, ζητώντας από το θεό του Έρωτα να εκδικηθεί το θάνατό του. Όταν το αγόρι είδε για πρώτη φορά την αντανάκλασή του στο νερό μιας πηγής, θαμπώθηκε τόσο από την ίδια του την ομορφιά που έγινε ο ίδιος ο μοναδικός εραστής του εαυτού του. Συνειδητοποιώντας ότι αυτή ήταν η τιμωρία του επειδή περιφρόνησε τον έρωτα του Αμεινία, ο Νάρκισσος έβαλε κι αυτός τέρμα στη ζωή του. Από τότε οι Θεσπιείς αποφάσισαν να τιμούν τον έρωτα με λαμπρές δημόσιες γιορτές αλλά και ιδιωτικές θυσίες. Και οι ντόπιοι πιστεύουν ότι το άνθος του νάρκισσου φύτρωσε για πρώτη φορά στο σημείο που χύθηκε το αίμα του.”

Απόσπασμα από τις “Διηγήσεις” του αθηναίου μυθογράφου Κόνωνα (1ος αιώνας π.Χ.) όπως διασώζεται στη “Βιβλιοθήκη” του βυζαντινού πατριάρχη Φώτιου. Λίγα χρόνια αργότερα ο ρωμαίος ποιητής Οβίδιος θα καταγράψει τη δική του -πιο διάσημη- εκδοχή του μύθου όπου το αγόρι αρνείται και πάλι τους αντρικούς έρωτες (coetus viriles) και, καταδιωκόμενος από την κατάρα ενός από τους περιφρονημένους εραστές του, φτάνει ως τις πλαγιές του Ελικώνα. Μια περιοχή με πλούσια βλάστηση που όπως φαίνεται φιλοξενούσε πολλά νυχτερινά ειδύλλια, αφού ο Νάρκισσος ρωτάει τα δέντρα αν έχουν ξαναδεί έναν εραστή τόσο δυστυχισμένο όσο αυτός - “εσείς που υπήρξατε καταφύγιο για τόσους άντρες”. Στην εκδοχή του Οβίδιου η νύμφη Ηχώ -που η Ήρα τιμώρησε για τη φλυαρία της αναγκάζοντάς την να επαναλαμβάνει μόνο τις τελευταίες συλλαβές από τα λόγια των άλλων- αναπαράγει τα λόγια του αγοριού με τη μορφή αντίλαλου, στρέφοντας με αυτό τον τρόπο τον καταπιεσμένο ερωτικό του πόθο προς τον ίδιο του τον εαυτό.

Δύο διάσημες προσωπικότητες της ρωμαϊκής περιόδου επισκέφτηκαν την περιοχή το 2ο αιώνα μ.Χ. Ο ιστορικός Πλούταρχος πηγαίνει εκεί νιόπαντρος για να θυσιάσει με τη γυναίκα του στο ναό του έρωτα που βρίσκεται στο κέντρο των Θεσπιών και ήταν διάσημος για το άγαλμα του έρωτα που φιλοτέχνησε ο Πραξιτέλης και δώρισε στο ναό η ερωμένη του εταίρα Φρύνη. Η επίσκεψη γίνεται αφορμή για ένα διάλογο όπου η παρέα του Πλούταρχου συγκρίνει το έρωτα ανάμεσα στους συζύγους και τον έρωτα για τα αγόρια, με τον ίδιο τον Πλούταρχο να υπερασπίζεται το γάμο. Χρόνια αργότερα ο ρωμαίος αυτοκράτορας Αδριανός, μεγάλος θαυμαστής της Ελλάδας, επισκέπτεται κι αυτός τις Θεσπιές και αφιερώνει στο θεό του Έρωτα ένα οκτάστιχο στα ελληνικά :

“Εσύ τοξοβόλε, γιε της κύπριας θεάς που τριγυρνάς στον Ελικώνα στους ανθισμένους κήπους του Νάρκισσου, δείξε μου το έλεός σου. Δέξου το κεφάλι αυτής της αρκούδας που ο Αδριανός σου προσφέρει, και που τη σκότωσε ο ίδιος έφιππος στο κυνήγι. Ευλόγησέ με αγνέ Έρωτα με τη θεία χάρη της Ουράνιας Αφροδίτης.”

Είναι γνωστός ο έρωτας που έτρεφε ο αυτοκράτορας για το νεαρό έλληνα Αντίνοο και που τον οδήγησε να τον θεοποιήσει μετά θάνατον. Από το παραπάνω οκτάστιχο πολλοί μελετητές συμπεραίνουν ότι πέρα από το διάσημο ναό στο κέντρο των Θεσπιών υπήρχε κι ένα ακόμα ιερό ψηλά στον Ελικώνα. Ένα ιερό προς τιμή του “Ουράνιου Έρωτα” - πιθανότατα στο σημείο όπου φημολογείται ότι πέθανε ο Νάρκισσος.

[ Οι πληροφορίες προέρχονται από το βιβλίο του James Davidson “The Greeks and Greek Love”, εκδόσεις Weidenfeld & Nicolson, 2007. Περισσότερα μπορείτε να διαβάσετε εδώ, εδώ και εδώ. ]