Οι οργανώσεις τις αποκαλούν «τα μαύρα πρόβατα» της Ευρώπης. Έχουν μείνει πίσω ακόμα και σε σχέση με νέα μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης όπως η Τσεχία και η Ουγγαρία. Έχουν υιοθετήσει το ευρώ, συμμετέχουν στις συζητήσεις του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, στέλνουν επιτρόπους στο Στρασβούργο και οι οικονομίες τους έχουν επωφεληθεί εντυπωσιακά από την ένταξη στους ευρωπαϊκούς θεσμούς. Παρόλα αυτά σε ό,τι έχει να κάνει με τα δικαιώματα των ζευγαριών ίδιου φύλου τίποτα δεν έχει αλλάξει, καθώς το οικογενειακό τους δίκαιο παραμένει απαράλλακτο εδώ και δεκαετίες. Η Ιρλανδία, που έγινε μέλος της Ε.Ε. το 1973, η Ελλάδα (το 1981) και η Αυστρία (μέλος από το 1995) αγνοούν επιδεικτικά όλα τα ευρωπαϊκά ψηφίσματα που κάνουν έκκληση για την αναγνώριση των ζευγαριών του ίδιου φύλου.
Πως μπορεί μια χώρα να συμμετέχει ενεργά στη διαμόρφωση των ευρωπαϊκών θεσμών εδώ και δεκαετίες και να κωφεύει απέναντι στις κοινωνικές αλλαγές που αποτελούν πραγματικότητα σε όλη την υπόλοιπη Ευρώπη, από την Ισπανία μέχρι τη Φινλανδία; Ο Γιούρις Λάβρικοφς που ως εκπρόσωπος της οργάνωσης Ilga Europe έχει αναλάβει την όχι πάντα εύκολη αποστολή της πολιτικής πίεσης προς τις Βρυξέλλες για λογαριασμό των σεξουαλικών μειονοτήτων μας εξηγεί: «Η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν μπορεί να επέμβει άμεσα σε θέματα που παραμένουν στη δικαιοδοσία των κρατών-μελών. Οι οδηγίες και τα ψηφίσματα ενθαρρύνουν αλλά δεν επιβάλλουν την αναγνώριση των ζευγαριών ίδιου φύλου». Με άλλα λόγια αυτές οι τρεις χώρες στο περιθώριο της Ένωσης μπορεί να δέχονται πιέσεις από το εξωτερικό, αυτό όμως δεν τις υποχρεώνει να ξεκινήσουν τον σχετικό διάλογο στο εσωτερικό της χώρας...
Όπως προσθέτει ο Κρίστιαν Χεγκλ, πρόεδρος της αυστριακής γκέι οργάνωσης Χόζι Βιν, «ο σχετικός διάλογος ποτέ δεν ξεκίνησε σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Σε όλες τις περιπτώσεις, υπήρξαν γεγονότα στο εσωτερικό της κάθε χώρας που βοήθησαν να αλλάξουν οι νοοτροπίες. Δυστυχώς σε αυτές τις τρεις χώρες το νερό δεν φαίνεται να έχει μπει στο αυλάκι.» Η Καθολική Εκκλησία παραμένει ισχυρή στην Ιρλανδία και την Αυστρία, ενώ οι υψηλοί ρυθμοί οικονομικής ανάπτυξης δεν φαίνεται να έχουν κλονίσει ακόμα το πατριαρχικό μοντέλο της ελληνικής οικογένειας. Η θρησκευτική ομοιογένεια που επικρατεί στην Ελλάδα -όπου το 97% του πληθυσμού πρεσβεύει το ορθόδοξο δόγμα - και η μακρόχρονη πολιτική κυριαρχία συντηρητικών κυβερνήσεων -πάνω από 20 χρόνια στην περίπτωση της Αυστρίας- είναι άλλοι επιβαρυντικοί παράγοντες. Οι στενές σχέσεις των συντηρητικών πολιτικών δυνάμεων με τις εκκλησιαστικές αρχές αποτελούν κοινό μυστικό σε αυτές τις τρεις χώρες, ενώ ο διαχωρισμός της εκκλησίας από το κράτος παραμένει αφηρημένη έννοια.
Η ίδια σύμπλευση αντιδραστικών δυνάμεων παρατηρείται και σε ορισμένα νέα μέλη της Ένωσης όπως η Πολωνία, η Σλοβακία και η Λεττονία, όπου ένα κλίμα επιθετικής ομοφοβίας έχει κυριαρχήσει στο δημόσιο διάλογο. «Βλέπουμε ότι η συμμαχία του πολιτικού συντηρητισμού με τον θρησκευτικό σκοταδισμό δεν αποτελεί προνόμιο της Ανατολικής Ευρώπης. Είναι όμως σκάνδαλο να επικρατούν παρόμοιες συνθήκες σε χώρες σχετικά εύπορες όπου οι δημοκρατικοί θεσμοί έχουν παγιωθεί εδώ και δεκαετίες», υπογραμμίζει ο Γιούρις. Η συμμετοχή στην ευρωπαϊκή οικογένεια επιβάλλει και την υποχρέωση της καταπολέμησης κάθε μορφής διακρίσεων. Γι’αυτό τον λόγο άλλωστε δημιουργήθηκε στο Στρασβούργο το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο των Ανθρώπινων Δικαιωμάτων. «Θα πρέπει ιδιώτες να αναλάβουν την πρωτοβουλία και να σύρουν την Ελλάδα, την Αυστρία και την Ιρλανδία τόσο στα εθνικά δικαστήρια όσο και στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο. Είναι ένα εργαλείο στη διάθεση των ομοφυλόφιλων και πρέπει να το εκμεταλλευτούμε». Ήδη η Αυστρία, χώρα που γέννησε το ακροδεξιό κόμμα του Χάιντερ, έχει σε βάρος της σωρεία καταδικαστικών αποφάσεων. Αποφάσεις που μπορεί να περνούν απαρατήρητες, δημιουργούν όμως δεδικασμένο. Και στην Ιρλανδία το υπουργείο Δικαιοσύνης αποφάσισε να εξετάσει νομικά το ενδεχόμενο αναγνώρισης των ζευγαριών του ίδιου φύλου όταν δύο γυναίκες προσέφυγαν στο Ανώτατο Δικαστήριο της χώρας ζητώντας να αναγνωριστεί ο γάμος τον οποίο είχαν τελέσει στον Καναδά.
Η περίπτωση της Ιταλίας
Ο οδυνηρός τοκετός του ιταλικού Συμφώνου Συμβίωσης φαίνεται ότι παρατείνεται, παρά το γεγονός ότι τον Φεβρουάριο το υπουργικό συμβούλιο του Ρομάνο Πρόντι ενέκρινε νομοσχέδιο που αναγνωρίζει την συμβίωση ομοφυλόφιλων και ετεροφυλόφιλων ζευγαριών εκτός γάμου. Το Dico, όπως αποκαλείται το σχετικό νομοσχέδιο (από τις πρώτες συλλαβές των λέξεων diritti που σημαίνει δικαιώματα και conviventi που σημαίνει συμβίοι), ωχριά σε σχέση με τις αντίστοιχες νομοθεσίες γειτονικών ευρωπαϊκών κρατών. Η νομική αναγνώριση που παρέχει στα ζευγάρια έχει περισσότερο συμβολικό χαρακτήρα, κάτι που ικανοποιεί την πάντα ευαίσθητη στα κελεύσματα του Βατικανού φιλο-καθολική πτέρυγα της κεντροαριστερής παράταξης που βρίσκεται σήμερα στην εξουσία. Αφού μπήκε στις καλένδες λόγω της κυβερνητικής κρίσης στα τέλη Φεβρουαρίου, το Dico θα τεθεί στο Κοινοβούλιο προς συζήτηση χωρίς την υποχρέωση της κομματικής πειθαρχίας. Πράγμα που σημαίνει ότι οι βουλευτές θα κληθούν να ψηφίσουν κατά συνείδηση. Και χωρίς την σαφή στήριξη της κυβέρνησης, κανείς δεν μπορεί να εγγυηθεί ότι θα γίνει τελικά νόμος του ιταλικού κράτους.
Πως μπορεί μια χώρα να συμμετέχει ενεργά στη διαμόρφωση των ευρωπαϊκών θεσμών εδώ και δεκαετίες και να κωφεύει απέναντι στις κοινωνικές αλλαγές που αποτελούν πραγματικότητα σε όλη την υπόλοιπη Ευρώπη, από την Ισπανία μέχρι τη Φινλανδία; Ο Γιούρις Λάβρικοφς που ως εκπρόσωπος της οργάνωσης Ilga Europe έχει αναλάβει την όχι πάντα εύκολη αποστολή της πολιτικής πίεσης προς τις Βρυξέλλες για λογαριασμό των σεξουαλικών μειονοτήτων μας εξηγεί: «Η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν μπορεί να επέμβει άμεσα σε θέματα που παραμένουν στη δικαιοδοσία των κρατών-μελών. Οι οδηγίες και τα ψηφίσματα ενθαρρύνουν αλλά δεν επιβάλλουν την αναγνώριση των ζευγαριών ίδιου φύλου». Με άλλα λόγια αυτές οι τρεις χώρες στο περιθώριο της Ένωσης μπορεί να δέχονται πιέσεις από το εξωτερικό, αυτό όμως δεν τις υποχρεώνει να ξεκινήσουν τον σχετικό διάλογο στο εσωτερικό της χώρας...
Όπως προσθέτει ο Κρίστιαν Χεγκλ, πρόεδρος της αυστριακής γκέι οργάνωσης Χόζι Βιν, «ο σχετικός διάλογος ποτέ δεν ξεκίνησε σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Σε όλες τις περιπτώσεις, υπήρξαν γεγονότα στο εσωτερικό της κάθε χώρας που βοήθησαν να αλλάξουν οι νοοτροπίες. Δυστυχώς σε αυτές τις τρεις χώρες το νερό δεν φαίνεται να έχει μπει στο αυλάκι.» Η Καθολική Εκκλησία παραμένει ισχυρή στην Ιρλανδία και την Αυστρία, ενώ οι υψηλοί ρυθμοί οικονομικής ανάπτυξης δεν φαίνεται να έχουν κλονίσει ακόμα το πατριαρχικό μοντέλο της ελληνικής οικογένειας. Η θρησκευτική ομοιογένεια που επικρατεί στην Ελλάδα -όπου το 97% του πληθυσμού πρεσβεύει το ορθόδοξο δόγμα - και η μακρόχρονη πολιτική κυριαρχία συντηρητικών κυβερνήσεων -πάνω από 20 χρόνια στην περίπτωση της Αυστρίας- είναι άλλοι επιβαρυντικοί παράγοντες. Οι στενές σχέσεις των συντηρητικών πολιτικών δυνάμεων με τις εκκλησιαστικές αρχές αποτελούν κοινό μυστικό σε αυτές τις τρεις χώρες, ενώ ο διαχωρισμός της εκκλησίας από το κράτος παραμένει αφηρημένη έννοια.
Η ίδια σύμπλευση αντιδραστικών δυνάμεων παρατηρείται και σε ορισμένα νέα μέλη της Ένωσης όπως η Πολωνία, η Σλοβακία και η Λεττονία, όπου ένα κλίμα επιθετικής ομοφοβίας έχει κυριαρχήσει στο δημόσιο διάλογο. «Βλέπουμε ότι η συμμαχία του πολιτικού συντηρητισμού με τον θρησκευτικό σκοταδισμό δεν αποτελεί προνόμιο της Ανατολικής Ευρώπης. Είναι όμως σκάνδαλο να επικρατούν παρόμοιες συνθήκες σε χώρες σχετικά εύπορες όπου οι δημοκρατικοί θεσμοί έχουν παγιωθεί εδώ και δεκαετίες», υπογραμμίζει ο Γιούρις. Η συμμετοχή στην ευρωπαϊκή οικογένεια επιβάλλει και την υποχρέωση της καταπολέμησης κάθε μορφής διακρίσεων. Γι’αυτό τον λόγο άλλωστε δημιουργήθηκε στο Στρασβούργο το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο των Ανθρώπινων Δικαιωμάτων. «Θα πρέπει ιδιώτες να αναλάβουν την πρωτοβουλία και να σύρουν την Ελλάδα, την Αυστρία και την Ιρλανδία τόσο στα εθνικά δικαστήρια όσο και στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο. Είναι ένα εργαλείο στη διάθεση των ομοφυλόφιλων και πρέπει να το εκμεταλλευτούμε». Ήδη η Αυστρία, χώρα που γέννησε το ακροδεξιό κόμμα του Χάιντερ, έχει σε βάρος της σωρεία καταδικαστικών αποφάσεων. Αποφάσεις που μπορεί να περνούν απαρατήρητες, δημιουργούν όμως δεδικασμένο. Και στην Ιρλανδία το υπουργείο Δικαιοσύνης αποφάσισε να εξετάσει νομικά το ενδεχόμενο αναγνώρισης των ζευγαριών του ίδιου φύλου όταν δύο γυναίκες προσέφυγαν στο Ανώτατο Δικαστήριο της χώρας ζητώντας να αναγνωριστεί ο γάμος τον οποίο είχαν τελέσει στον Καναδά.
Η περίπτωση της Ιταλίας
Ο οδυνηρός τοκετός του ιταλικού Συμφώνου Συμβίωσης φαίνεται ότι παρατείνεται, παρά το γεγονός ότι τον Φεβρουάριο το υπουργικό συμβούλιο του Ρομάνο Πρόντι ενέκρινε νομοσχέδιο που αναγνωρίζει την συμβίωση ομοφυλόφιλων και ετεροφυλόφιλων ζευγαριών εκτός γάμου. Το Dico, όπως αποκαλείται το σχετικό νομοσχέδιο (από τις πρώτες συλλαβές των λέξεων diritti που σημαίνει δικαιώματα και conviventi που σημαίνει συμβίοι), ωχριά σε σχέση με τις αντίστοιχες νομοθεσίες γειτονικών ευρωπαϊκών κρατών. Η νομική αναγνώριση που παρέχει στα ζευγάρια έχει περισσότερο συμβολικό χαρακτήρα, κάτι που ικανοποιεί την πάντα ευαίσθητη στα κελεύσματα του Βατικανού φιλο-καθολική πτέρυγα της κεντροαριστερής παράταξης που βρίσκεται σήμερα στην εξουσία. Αφού μπήκε στις καλένδες λόγω της κυβερνητικής κρίσης στα τέλη Φεβρουαρίου, το Dico θα τεθεί στο Κοινοβούλιο προς συζήτηση χωρίς την υποχρέωση της κομματικής πειθαρχίας. Πράγμα που σημαίνει ότι οι βουλευτές θα κληθούν να ψηφίσουν κατά συνείδηση. Και χωρίς την σαφή στήριξη της κυβέρνησης, κανείς δεν μπορεί να εγγυηθεί ότι θα γίνει τελικά νόμος του ιταλικού κράτους.