ΠΩΣ ΜΙΑ ΓΚΕΪ ΚΩΜΩΔΙΑ ΕΓΙΝΕ Η ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΗ ΕΙΣΠΡΑΚΤΙΚΗ ΕΠΙΤΥΧΙΑ ΣΤΑ ΒΑΛΚΑΝΙΑ

Κόβοντας περισσότερα από 500 χιλιάδες εισιτήρια στις έξι δημοκρατίες της πρώην Γιουγκοσλαβίας, η κωμωδία “Parada” (Παρέλαση) υπήρξε το κινηματογραφικό γεγονός του 2011 στις χώρες των Βαλκανίων. Στην ταινία ένα γκέι ζευγάρι επιστρατεύει πρώην πολεμιστές του γιουγκοσλαβικού εμφυλίου και άλλες φιγούρες του υποκόσμου για να προστατεύσουν την παρέλαση του Pride στο Βελιγράδι από τους νεοναζί χούλιγκαν. Και βέβαια στηρίζεται σε πραγματικά γεγονότα: τις αιματηρές επιθέσεις στο Gay Pride του 2010 που οδήγησαν στη ματαίωση της παρέλασης την επόμενη χρονιά.

Με αφορμή την τριπλή βράβευση της ταινίας πριν λίγες μέρες στο φεστιβάλ του Βερολίνου (κέρδισε το μεγάλο βραβείο του κοινού “Πανόραμα”, το βραβείο του γκέι περιοδικού Siegessäule και το “Οικουμενικό Βραβείο” που απονέμουν οι κινηματογραφικές ενώσεις της προτεσταντικής και της καθολικής εκκλησίας σε ταινίες που προωθούν τις αξίες του ανθρωπισμού) και ο υπόλοιπος κόσμος έμαθε για το κινηματογραφικό φαινόμενο των Βαλκανίων. Σε μια συνέντευξή του στο περιοδικό Der Spiegel, ο σκηνοθέτης Σέρτζαν Ντραγκόγιεβιτς (που είχε γυρίσει και το “Όμορφα Χωριά, Όμορφα Καίγονται”, μια ταινία για το γιουγκοσλαβικό εμφύλιο) μιλάει για τη μάτσο νοοτροπία που ενώνει ακόμα και τους πρώην αντιπάλους του εμφυλίου και ελπίζει ότι η ταινία θα αποτελέσει ορόσημο στην καταπολέμηση των ομοφοβικών προκαταλήψεων.

 

Κύριε Ντραγκόγιεβιτς έχετε δηλώσει ότι το γύρισμα αυτής της ταινίας υπήρξε πολιτικό σας καθήκον. Τί εννοείτε;

Καταλαβαίνω ότι αυτό ακούγεται κάπως μεγαλεπήβολο. Αλλά πιστεύω πραγματικά πως η τέχνη μπορεί να αλλάξει τις νοοτροπίες των ανθρώπων.  Για αυτό και κάνω ταινίες για τον απλό κόσμο. Πολλοί κινηματογραφιστές -και κυρίως αυτοί στα μεγάλα αμερικάνικα στούντιο- υποτιμούν τη νοημοσύνη του κοινού. Οι περισσότεροι θεατές είναι πιο έξυπνοι και ανοιχτόμυαλοι από ό,τι πιστεύουμε.

Πιστεύετε ότι η ταινία σας άλλαξε τις νοοτροπίες του κόσμου;

Ναι, με την “Παρέλαση” πέτυχα σχεδόν όλους τους στόχους που είχα βάλει. Ήθελα να δει όσο το δυνατό περισσότερος κόσμος πως ακριβώς φέρεται η πλειοψηφία στη μειοψηφία και τα κατάφερα. Μόνο στη Σερβία, την έχουν δει πάνω από 300 χιλιάδες άτομα. Και στη μεγάλη τους πλειοψηφία αυτοί οι άνθρωποι είναι ομοφοβικοί. Παρόλα αυτά οι αντιδράσεις τους ήταν σχεδόν αποκλειστικά θετικές. Ένας φίλος μου είπε για τον έφηβο γιό του που πήγε να δει  την ταινία και γύρισε σπίτι κακοδιάθετος. Όταν τον ρώτησε για ποιο λόγο απάντησε ότι σιχάθηκε το φιλμ  γιατί τώρα που το είδε δεν μπορεί πλέον να μισεί τους γκέι. Για αυτούς τους ανθρώπους έφτιαξα την ταινία

Όμως δεν έγινε επιτυχία μόνο στη Σερβία αλλά σε όλες τις χώρες της περιοχής. Πού το αποδίδετε αυτό;

Θα έλεγα ότι η “Παρέλαση” δεν είναι σερβική αλλά γιουγκοσλαβική παραγωγή. Στην ταινία ο  βετεράνος του εμφυλίου Λίμουν επιστρατεύει πρώην πολεμιστές από όλες τις χώρες της πρώην Γιουγκοσλαβίας. Αυτή η μορφή συμφιλίωσης γίνεται όλο και πιο έντονη. Πρόσφατα είδα μια εκπομπή στη σλοβένικη τηλεόραση που έδειχνε βετεράνους του πολέμου από την Κροατία και τη Βοσνία να μαζεύουν χρήματα για τους σέρβους πολεμιστές του εμφυλίου επειδή οι συντάξεις τους είναι πολύ μικρές και δεν τους φτάνουν για να ζήσουν!  Μπορείτε να φανταστείτε  κάτι τέτοιο; Νομίζω ότι αυτό που ζούμε σήμερα είναι στην πραγματικότητα το τέλος του γιουγκοσλαβικού εμφυλίου.

Αν κρίνει κανείς από την ταινία πάντως, το μόνο πράγμα που ενώνει τις βαλκανικές χώρες είναι η ομοφοβία.

Υπάρχει ένα ψήγμα αλήθειας σε αυτή τη διαπίστωση. Η ταινία “παίζει” με αυτή την ιδέα και τη χρησιμοποιεί προς όφελός της. Αλλά νομίζω ότι στην πραγματικότητα αυτό που ενώνει τους ανθρώπους είναι η καλή καρδιά.

Για ποιο λόγο η ομοφοβία στα Βαλκάνια έχει διαδοθεί τόσο πολύ και έχει γίνει τόσο επιθετική;

Πρόκειται για μια περίπλοκη εξέλιξη. Αλλά αν πρέπει να την απλοποιήσω θα έλεγα ότι έχει να κάνει με το φόβο και την αναταραχή που προκάλεσε στους ανθρώπους η οικονομική κατάρρευση. Πολλοί νεαροί άνθρωποι είδαν τους γονείς τους να χάνουν τη δουλειά τους μετά τον πόλεμο. Και την ίδια στιγμή μια τάξη νεόπλουτων μπόρεσε να αγοράσει όλες τις εταιρείες και τα μέσα ενημέρωσης. Για να μην ασχολείται ο κόσμος με την τεράστια αδικία και την αναδιανομή του πλούτου, η νεόπλουτη μαφία υποδαυλίζει το μίσος του πληθυσμού απέναντι στους πιο αδύναμους, όπως είναι οι ομοφυλόφιλοι.

Πιστεύετε πως η οικονομική και κοινωνική αλλαγή είναι ο σημαντικότερος παράγοντας που μπορεί να βελτιώσει την κατάσταση των μειονοτήτων στις χώρες των Βαλκανίων;

Απόλυτα. Έχω μεγάλες ελπίδες για μια νέα σοσιαλιστική επανάσταση. Θα ξεκινήσει από την Ελλάδα και αμέσως μετά θα επεκταθεί και σε μας. Την περίοδο του Ψυχρού Πολέμου οι χώρες του πρώην ανατολικού μπλοκ υπήρξαν αιχμάλωτες. Σήμερα οι άνθρωποι καταλαβαίνουν ότι ο καπιταλισμός δεν βελτίωσε τη ζωή τους. Αυτό θα έχει συνέπειες. Γι αυτό και η επόμενη ταινία μου θα είναι ένα μαρξιστικό θρίλερ, μεταφορά του μυθιστορήματος του Τζούλιαν Μπαρνς “Ο Σκαντζόχοιρος”.

Είναι πιο εύκολο να κάνει κάποιος μια ταινία με μαρξιστικό θέμα σε σχέση με μια ταινία με γκέι θέμα; Ξέρουμε ότι συναντήσατε δυσκολίες να βρείτε χρηματοδότες για την “Παρέλαση”…

Το ίδιο και με το “Σκαντζόχοιρο”. Ήθελα να γυρίσω την ταινία από το 2004 αλλά κανείς  δεν ενδιαφερόταν γιατί τότε όλοι νόμιζαν ότι ο καπιταλισμός έχει τις λύσεις για όλα. Μετά την οικονομική κρίση οι άνθρωποι άρχισαν να σκέφτονται διαφορετικά και τώρα όλο και περισσότεροι υποστηρίζουν το πρότζεκτ.

Ο Λίμουν είναι ένας αμφιλεγόμενος χαρακτήρας. Βετεράνος του πολέμου, σκληρός και βάναυσος που όμως καταφέρνει να λειτουργήσει ως πρότυπο. Πώς το εξηγείτε αυτό;

Όπως τόσοι πολλοί από μας, είναι ένας από τους μεγάλους χαμένους της επανάστασης. Ήταν ήρωας του πολέμου και τώρα δουλεύει σε μια παρακμιακή εταιρεία σεκιούριτι και του αναθέτουν να “καθαρίσει” έναν καταυλισμό τσιγγάνων. Πολλοί άνθρωποι μπορούν να ταυτιστούν με την πτώση του. Αλλά πέρα από αυτά είναι ένας κλασικός ρομαντικός ήρωας: από αγάπη για τη γυναίκα του αποφασίζει να ξεπεράσει το μίσος του για τους ομοφυλόφιλους και να τους βοηθήσει.

Πολλοί σας κατηγόρησαν ότι δεν είστε αρκετά τολμηρός. Για παράδειγμα το γκέι ζευγάρι δεν φιλιέται ούτε μία φορά στην ταινία.

Αν τους έδειχνα να φιλιούνται θα έχανα χιλιάδες πιθανούς θεατές. Αλλά είναι προφανές από την οικειότητα και την τρυφερότητα της σχέσης τους ότι είναι ζευγάρι. Άλλωστε είμαι ντροπαλό άτομο και δεν μου αρέσει να γυρίζω τολμηρές ερωτικές σκηνές ακόμα και ανάμεσα σε ετερόφυλα ζευγάρια.

Σε άλλες περιπτώσεις όμως δείχνετε αρκετά τολμηρός στο να προβάλλετε κάποια κλισέ. Για παράδειγμα στη  σκηνή που ο Ραντμίλο πίνει τσάι και πιάνει το φλιτζάνι σηκώνοντας το μικρό του δάχτυλο με αρκετά “θηλυπρεπή” τρόπο.

Για μένα τα κλισέ βρίσκονται πολύ κοντά στα αρχέτυπα, αρχέγονες εικόνες που έχουν δημιουργήσει οι άνθρωποι για να ερμηνεύσουν τον κόσμο. Έχοντας σπουδάσει κλινική ψυχολογία, πιστεύω ότι μπορεί κάποιος να χρησιμοποιήσει αυτές τις αρχέτυπες ιδέες και να τις εκμεταλλευτεί για να αποδομήσει τα στερεότυπα. Δεν είναι τυχαίο ότι κάτι ανάλογο έκαναν ο Σέξπιρ και ο Μολιέρος.

Η ταινία τελειώνει με μια εξαιρετικά θλιβερή στατιστική: το 2010 στο Gay Pride του Βελιγραδίου, 5.600 αστυνομικοί προστάτευαν χίλιους διαδηλωτές από 6.000 ακροδεξιούς ταραξίες. Στο τέλος της μέρας, 200 άτομα κατέληξαν στο νοσοκομείο. Μπροστά σε κάτι τόσο τραγικό και βίαιο πώς αποφασίσατε να αντιμετωπίσετε το θέμα ως κωμωδία;

Καλλιτεχνικά δεν με ενδιέφερε να κάνω ένα δράμα για το πόσο δύσκολη είναι η κατάσταση που αντιμετωπίζει ένα γκέι ζευγάρι στο Βελιγράδι. Ήταν συνειδητή απόφαση. Αν έκανα κάτι τέτοιο δεν θα το έβλεπε κανείς έξω από το γκέτο των σινεφίλ. Αλλά αυτό ακριβώς ήταν που ήθελα να αποφύγω. Θέλησα να κάνω μια ταινία που να απευθύνεται στους ομοφοβικούς και μέσω του χιούμορ να τους στέλνει ένα ξεκάθαρο μήνυμα.

Στη Σερβία, η ταινία προβάλλεται δωρεάν στους μαθητές των σχολείων με σκοπό την προώθηση της ανεκτικότητας. Ας ελπίσουμε ότι θα τη δούμε σύντομα και στις ελληνικές κινηματογραφικές αίθουσες…