Μπορεί μία δράκα φανατισμένων συμπολιτών μας -που προφανώς έχουν άπλετο χρόνο και χρήμα στη διάθεσή τους ώστε να μπορούν να εξασκούν το αγαπημένο τους αλλά καθόλου αθώο χόμπι της δικομανίας- να κάνουν ότι μπορούν για να βλάψουν το νησί τους εν όψει του καλοκαιριού. Πώς βλέπουν όμως τη Λέσβο οι ίδιες οι λεσβίες; Και κυρίως πώς την βλέπουν οι ξένες γυναίκες που πλέον μένουν μόνιμα στο νησί; Οι απαντήσεις στο ρεπορτάζ της λεσβίας δημοσιογράφου Τζούλι Μπάιντελ όπως δημοσιεύτηκε σήμερα στην αγγλική εφημερίδα The Guardian.
Η παραλία της Ερεσσού - από τις ομορφότερες που έχω επισκεφτεί
<< Φτάνοντας στο μικροσκοπικό αεροδρόμιο της Μυτιλήνης προσπερνάω μια πινακίδα που διαφημίζει "λεσβιακό κρασί". Προορισμός μου η Ερεσσός, ένα μικροσκοπικό χωριό όπου από ό,τι μαθαίνω οι λεσβίες είναι περισσότερες από τις γάτες. Το αιγιοπελαγίτικο νησί είναι για τις λεσβίες ότι είναι η Ίμπιζα για τους 18άρηδες - ο αγαπημένος προορισμός όσων αναζητούν τον ήλιο, τη νυχτερινή διασκέδαση και τον ελεύθερο έρωτα.
Οι λεσβίες άρχισαν να επισκέπτονται το νησί κατά τη δεκαετία του '70 και δεν έχουν σταματήσει να έρχονται από τότε. Ξαφνικά όμως σύννεφα άρχισαν να προβάλλουν στον ορίζοντα. Αιτία η αγωγή που κατέθεσαν τρέις κάτοικοι της Λέσβου προσπαθώντας να απαγορεύσουν στην οργάνωση Ομοφυλοφυλική και Λεσβιακή Κοινότητα Ελάδας να χρησιμοποιεί τη λέξη λεσβία. Η χρήση της λέξης σαν δηλωτικό της γυναικείας ομοφυλοφιλίας έχει τις ρίζες της στην Σαπφώ, την αρχαία λυρική ποιήτρια που ύμνησε τον γυναικείο έρωτα. Σύμφωνα όμως με τη μήνυση που κατέθεσε ο Δημήτρης Λάμπρου, εκδότης του ακροδεξιού εντύπου "Δαυλός" μαζί με δύο γυναίκες συναδέλφους του η χρήση της λέξης λεσβία "τους ντροπιάζει σε όλο τον κόσμο". Ισχυρίζονται επιπλέον ότι η σύγχησή τους με τις λεσβίες ισοδυναμεί με "ηθικό και ψυχολογικό βιασμό" των κατοίκων του νησιού.
Είναι νωρίς το πρωί όταν καταφθάνω στην ακόμα κοιμισμένη Ερεσσό μόλις λίγες μέρες αφού η υπόθεση απασχόλησε για πρώτη φορά τα πρωτοσέλιδα του διεθνούς τύπου. Η παραλία απλώνεται για τρία χιλιόμετρα πριν καταλήξει στα απόκρημνα βράχια όπου σύμφωνα με το θρύλο βούτηξε η Σαπφώ για να δώσει τέρμα στη ζωή της. Τα μπαράκια και οι ταβέρνες παίζουν ελληνική μουσική καθώς ένα φορτηγό που μοιράζει ψωμί σέρνεται στα σοκάκια.
Τα μπαράκια πάνω στους πασσάλους στην παραλία της Ερεσσού
Βρίσκομαι στη Δέκατη Μούσα, ένα λεσβιακό μπαράκι στην κεντρική πλατεία του χωριού. Οι γάτες της γειτονιάς περιμένουν υπομονετικά για χάδια και αποφάγια. Η παρουσία των λεσβιών είναι τόσο πολύτιμη για αυτά τα ζωντανά όσο και για τους κατοίκους του χωριού. Αν και η Λέσβος προβάλλεται ως ο κορυφαίος προορισμός για τις λεσβίες παγκοσμίως, μόνο δύο λεσβιακά μαγαζιά παραμένουν ανοιχτά το χειμώνα. Και τα δύο μοιράζονται αυτήν εδώ την πλατεία με ένα τεράστιο άγαλμα της Σαπφώς.
Υπεύθυνη στο μαγαζί είναι η Λένα. 'Ηρθε από την Αθήνα για να ζήσει στην Ερεσσό πριν από έντεκα χρόνια. Μου λέει ότι αν υπάρχουν καβγάδες στο μαγαζί αυτοί είναι μεταξύ των γυναικών και όχι με τους ντόπιους. "Συνήθως όμως οι γυναίκες περνάνε πολύ όμορφα στο νησί. Γνωρίζεις τόσο κόσμο εδώ και είναι ό,τι πρέπει για να ζήσεις τον έρωτά σου στις διακοπές".
Στη διπλανή καφετέρια τέσσερις άντρες με πυκνά μουστάκια και τεράστιες αρμαθιές με κλειδιά να κρέμονται από τις ζώνες τους πίνουν εσπρέσσο και καπνίζουν βαριά τσιγάρα. Τους ρωτάω αν τους ενοχλούν οι λεσβίες. "Καλώς να έρθουν, φτάνει να μην πειράζουν τις γυναίκες μας" μου απαντάει ο ένας μισογελώντας.
Από ό,τι φαίνεται η Ερεσσός δεν είναι μόνο για γυναίκες!
Η Ντίνα, ιδιοκτήτρια της Μελιτζάνας -το άλλο λεσβιακό μπαρ-ρεστoράν στο χωριό- είναι γνωστή ως ο φύλακας-άγγελος των νεότερων κοριτσιών που επισκέπτονται το νησί, γεγονός που της έχει χαρίσει το παρατσούκλι Μαμά Ερεσσός. Η Ντίνα ζει με τη γερμανίδα σύντροφό της εδώ και 13 χρόνια. "Μερικές φορές οι κοπέλες παρεκτρέπονται, ιδίως το καλοκαίρι. Αλλά φαντάζομαι δεν συγκρίνεται με το τι συμβαίνει στα νησιά όπου μαζεύονται ορδές νεαρών αντρών."
Η παρουσία των γυναικών στο νησί έχει καιρό να προκαλέσει κάποιο σκάνδαλο. Η τελευταία φορά ήταν πριν οκτώ χρόνια όταν το Candy Bar, ένα λεσβιακό μπαρ στο Λονδίνο οργάνωσε κρουαζιέρα στο νησί. Το χωριό γέμισε φέιγ-βολάν που διαφήμιζαν το "Wet Pussy Party" και ο τότε δήμαρχος προσπάθησε να αποτρέψει εκατό κοπέλες από την Αγγλία που συμμετείχαν στην κρουαζιέρα από το να επισκεφτούν το χωριό. Την απρεπή συμπεριφορά τους ενθάρρυνε συνεργείο του αγγλικού Channel 5 που ετοίμαζε ντοκιμαντέρ με τον τίτλο "Οι λεσβίες ξεσαλώνουν στη Λέσβο".
"Ακόμα προσπαθούμε να συνέλθουμε από εκείνο το συμβάν" μας λέει η Αναστασία που δουλεύει στο παραλιακό μπαράκι Παρασόλ. "Μερικές άρχισαν να συμπεριφέρονται σαν άντρες. Φώναζαν στις γυναίκες που περνούσαν "ωραία βυζιά!" και άλλα τέτοια που κανένας άντρας δεν θα τολμούσε. Μία από αυτές είχε αφήσει μούσι. " Αλλά αυτό που την ενόχλησε περισσότερο ήταν ότι είχαν φέρει μαζί τους μία στριπτιζέζ για να τους ψυχαγωγεί τα βράδια. "Δεν θα το ανεχόμασταν αν οι άντρες εδώ έκαναν κάτι τέτοιο. Για ποιο λόγο πρέπει να το ανεχτούμε τις λεσβίες όταν συμπεριφέρονται σαν γουρούνια;"
Εκείνη την εποχή δεν ήταν λίγες οι φωνές που ζητούσαν να δημιουργηθεί ένας χώρος όπου οι λεσβίες επισκέπτριες του νησιού θα μπορούσαν να απομονωθούν μακριά από τα βλέμματα των ντόπιων. Ο πρόεδρος της ένωσης ξενοδόχων της Λέσβου είχε δηλώσει ότι οι γυναίκες έχουν "αγενή και προκλητική συμπεριφορά", "μοιάζουν με άντρες" και "προσβάλλουν τους ντόπιους". Αλλά τα πράγματα έχουν ηρεμήσει από τότε.
Το άγαλμα της Σαπφώς
Δεν είναι λίγες εκείνες οι τουρίστριες που μετά από πολλά καλοκαίρια στην Ερεσσό αποφάσισαν να μείνουν και να πιάσουν δουλειά ή να ανοίξουν τη δική τους επιχείρηση. Το 60 με 70% των λεσβιών στο νησί προέρχονται από την Αγγλία και τη Γερμανία, αλλά υπάρχει και μία πολυάριθμη μειοψηφία ελληνίδων.
Η Σελίνα έζησε στην Ερεσσό από το 1990 ως το 1995. Άρχισε να επισκέπτεται το νησί κατά τη δεκαετία του 80 χάρη στις φτηνές πτήσεις τσάρτερ που έκαναν το νησί εύκολα προσβάσιμο. Κάποια στιγμή αποφάσισε να πουλήσει ό,τι είχε και να μετακομίσει στην Ερεσσό. "Τότε μόνο εγώ και δύο άλλες μέναμε εδώ. Οι τουρίστριες που ερχόντουσαν κοιμόντουσαν σε ξαπλώστρες στην παραλία, κάτι που εκνεύριζε απίστευτα τους ντόπιους."
Οι περισσότερες γυναίκες που ερχόντουσαν τότε στην Ερεσσό ήταν οργισμένες φεμινίστριες. Δεν έχαναν ευκαιρία για καβγά με τους ντόπιους άντρες, οι οποίοι από τη μεριά τους ήταν σκληροπυρηνικοι μισογύνηδες. Δεν μπορούσαν να ανεχτούν τη συνύπαρξη με γυναίκες που δεν ήταν διαθέσιμες ερωτικά και κάθε περίπτυξη μεταξύ τους τους εξόργιζε. Τα προβλήματα δεν έλειψαν και πολλές γυναίκες έπεσαν θύματα επιθέσεων, ακόμα και σεξουαλικού χαρακτήρα. "Σε αυτή την πλατεία μαζευόντουσαν κάθε Σάββατο βράδυ οι οικογένειες του χωριού. Κάθε φορά που μετά από λίγα ποτά οι κοπέλες έχαναν τις αναστολές τους και άρχιζαν να φιλιούνται και να αγκαλιάζονται, οι αντιδράσεις ήταν πολύ άσχημες."
Τον καιρό που ζούσε στο νησί η Σελίνα ερωτεύτηκε μια τουρίστρια από την Αθήνα. " Όταν βγαίναμε, δεν τολμούσε να μου κρατήσει το χέρι ούτε κάτω από το τραπέζι. Έμοιαζε αδύνατο να έχω σχέση με μία ελληνίδα. Η φαλλοκρατική νοοτροπία του χωριού δεν μπορούσε να ανεχτεί κάτι τέτοιο." Αυτή η γυναίκα ήταν η Ντίνα. Σήμερα είναι ιδιοκτήτρια της Μελιτζάνας και μία από τις πιο γνωστές λεσβίες επιχειρηματίες στο νησί.
Τελικά οι ντόπιοι συνήθισαν τις λεσβίες και αυτές με τη σειρά τους έπαψαν να είναι τόσο εριστικές. "Κάποιοι από το χωριό ήξεραν ότι ζωγραφίζω. Ένας από αυτούς μου ζήτησε να του φτιάξω μια πινακίδα για το μαγαζί του. Στη συνέχεια ακολούθησαν και πολλοί άλλοι και τελικά γίναμε φίλοι."
Ήταν η πρώτη φορά που οι άντρες του χωριού άρχισαν να συναλλάσσονται απευθείας με γυναίκες και χρειάστηκε κάποιος καιρός για να το συνηθίσουν. "Αλλά τώρα, αν και γυναίκες - και μάλιστα λεσβίες- μας αντιμετωπίζουν πλέον ως επιχειρηματίες." Η Σελίνα πιστεύει ότι η φαλλοκρατική νοοτροπία των ντόπιων έχει αποδυναμωθεί σημαντικά από τότε που άρχισαν να ζουν ανάμεσα σε τόσες ανεξάρτητες γυναίκες. " Όταν πρωτοήρθα αισθανόμουν πολίτης τρίτης κατηγορίας. Γυναίκα, ξένη και λεσβία. Αλλά σήμερα αισθάνομαι ότι με αποδέχονται. Είμαι ίση μεταξύ ίσων."
Η Σάσα, ιδρυτικό μέλος της ομάδας Λεσβίες Εκδικήτριες, θυμάται κι αυτή τις δύσκολες μέρες του παρελθόντος. "Είχαμε κάποιες εντάσεις κατά τη δεκαετία του 80, όταν πολλές γυναίκες έκαναν ελευθερο κάμπινγκ στην παραλία. Αλλά τώρα που αυτό έχει πλέον σταματήσει και οι τουρίστριες φέρνουν χρήματα στο νησί, οι ντόπιοι το έχουν αποδεχτεί."
Ο Γιώργος που δουλεύει σερβιτόρος στο νησί λέει ότι δεν έχει κανένα πρόβλημα. "Γιατί να με πειράξουν; Αυτές οι κοπέλες είναι το βιος μας. Αυτοί που λένε ότι δεν είναι καλοδεχούμνες στο νησί πρέπει νά χουν πολλά λεφτά. Οι κοπέλες ξοδέυουν πολλά εδώ. Πίνουν σαν άντρες."
Εξαιτίας του ντοκιμαντέρ και των στερεοτύπων που κυκλοφορούν, θα μπορούσε κανείς να φανταστεί ότι το νησί είναι γεμάτο από ανδροπρεπείς γυναίκες με ξυρισμένα κεφάλια και τατουάζ σε όλο τους το κορμί. Αλλά οι γυναίκες που συναντάω δεν έχουν καμία σχέση με αυτή την εικόνα.
Η Λίζα δουλεύει για τέταρτο καλοκαίρι στη Μελιτζάνα. "Πολλές κοπέλες έρχονται από την Αθήνα και τα άλλα νησιά για να είναι μαζί. Εδώ μπορούν να είναι ο εαυτός τους και να χαθούν στο πλήθος. Ορισμένες έρχονται για να ξεσαλώσουν και να γνωρίσουν γκόμενες. Άλλες πάλι έρχονται για τη φύση, το περπάτημα και γιατί θέλουν να δουν το νησί που έζησε η Σαπφώ."
Μπαρ στην Ερεσσό
"Δεν μας λείπει το σεξ εδώ. Βέβαια στην πατρίδα πολλοί νομίζουν ότι κάθε βδομάδα κάνω και μια καινούρια γνωριμία. Αλλά έχω πολύ δουλειά τα βράδια. Όταν κλείνουμε, εγώ μένω πίσω για να μαζέψω και να καθαρίσω.
Λίγες ντόπιες βρίσκω να κυκλοφορούν στην Ερεσσό αλλά πιάνω την κουβέντα με μια ηλικιωμένη γυναίκα που κρατάει ένα μαγαζί. "Το χωριό μας θα ήταν πολύ συνηθισμένο αν δεν υπήρχαν οι λεσβίες" μου λέει. Μία άλλη δηλώνει ότι δεν θα την πείραζε να γινόταν λεσβία αν ήταν πιο νέα. "Είναι πολύ συμπαθητικές και ο άντρας μου είναι απάισιος".
Η Μέρσια ήρθε από την Αγγλία πριν πέντε χρόνια και σήμερα έχει μεσιτικό γραφείο. "Η υπόθεση του Candy Bar και το ντοκιμαντέρ κατέστρεψαν την εικόνα των γυναικών που έρχονται εδώ. Μας παρουσίαζαν σαν χούλιγκαν και σεξουαλικά αρπαχτικά." Την ρωτάω αν αυτή η εικόνα ήταν μακριά από την πραγματικότητα. " Όχι και πολύ" παραδέχεται.
'Οσο καιρό κάθισα στη Λέσβο πάντως, η συμπεριφορά των γυναικών υπήρξε άψογη. Είναι όλες τους αξιάγάπητες - φιλικές, χαρούμενες, αξιοπρεπείς και περνάνε μια χαρά. Στη Μούσα κατεβάζουν κονιάκ Μεταξά, καπνίζουν ελληνικά τσιγάρα, χορεύουν και γελάνε ασταμάτητα. Θα μπορόύσε να είναι οποιοδήποτε λεσβιακό μπαρ στο Χάκνεϊ ή το Σόχο. Και σίγουρα δεν συγκρίνεται με τη συμπεριφορά των βρετανών αντρών σε κάποια διαβόητα θέρετρα.
Η Γουέντι ήρθε από την Ολλανδία πριν από πέντε χρόνια και δουλεύει σε ένα ταξιδιωτικό γραφείο. Τη ρωτάω για την υπόθεση της μήνυσης. "Ομοφοβικοί υπάρχουν σε κάθε κοινωνία. Αλλά εδώ που η οικονομία εξαρτάται από τον τουρισμό δεν έχουμε την πολυτέλεια να την αγνοήσουμε." Η ίδια πιστεύει ότι ο αρνητισμός απέναντι στις λεσβίες δεν προέρχεται από τους ντόπιους αλλά από τους έλληνες τουρίστες.
"Εδώ μας έχουν συνηθίσει τόσο πολύ που αν ένα καλοκαίρι έρθουμε με διαφορετική κοπέλα, το προσέχουν. Και αν δυο κοπέλες παντρευτούν και έρθουν εδώ για το μήνα του μέλιτος οι ντόπιοι τους στέλνουν σαμπάνια και λουλούδια." Μια τουρίστρια από το Λονδίνο μου λέει ότι το καλοκαίρι μετά τον χωρισμό της ήρθε στο νησί με μια καινούρια κοπέλα. Οι ντόπιοι της έκοψαν την καλημέρα. "Νόμιζαν ότι κερατώνω την πρώην μου!" λέει γελώντας.
"Το χωριό αυτό δεν έχει πάψει να είναι ελληνικό. Δεν έχουμε εισβάλει για να το καταλάβουμε. Απλά σήμερα είναι περισσότερο κοσμοπολίτικο" μου λέει η Μέρσια. Πάντως οι κοπέλες έχουν καταφέρει να του δώσουν το δικό τους χρώμα. Στο γυναικείο φεστιβάλ που διοργάνωσε η ίδια τον περασμένο Σεπτέμβριο οι εκδηλώσεις ξεκινούσαν από το New Age -ολιστικές θεραπείες και διαλογισμός- για να κατλήξουν στο σκληροπυρηνικό κλάμπινγκ -εργαστήρια αντρικών μεταμφιέσεων και μουσική από τη DJ Miss Thunderpussy! Οι διαφορετικές νοοτροπίες έμαθαν να συνυπάρχουν όπως και οι ντόπιοι με τις λεσβίες. Ο ίδιος ο δήμαρχος ήρθε πέρσι στην παραλία του χωριού για τα εγκαίνια του φεστιβάλ. Ήταν ο μοναδικός άντρας ανάμεσα σε εκατοντάδες γυναίκες - πολλές με piercing και τατουάζ και άλλες που κρατιόντουσαν χέρι χέρι και αντάλλαζαν φιλιά. Αλλά ο δήμαρχος δεν έδειξε να πτοείται. "Μας έκανε να καταλάβουμε πόσο είχαν εξοικειωθεί οι ντόπιοι με τον γκέι τρόπο ζωής, απλά και μόνο επειδή τόσο καιρό ζούμε δίπλα-δίπλα." Παρά τη φαλλοκρατική εικόνα που έχουμε στο μυαλό μας για τον έλληνα άντρα -όλο μουστάκι και νταηλίκι-οι ντόπιοι έχουν πλέον δεχτεί τις λεσβίες και οι αρχικές εντάσεις και τα προβλήματα δείχνουν να έχουν ξεπεραστεί.
Και όσο για τη δικαστική διεκδίκηση του όρου "λεσβία" κανένας από τους ντόπιους με τους οποίους μίλησα δεν την παίρνει στα σοβαρά. Ο νομάρχης της Λέσβου έχει δηλώσει δημόσια ότι δεν υποστηρίζει την αγωγή. Και μια γυναίκα από το νησί μας πρότεινε να κάνουμε αίτηση για λεσβιακά διαβατήρια όταν η Λέσβος κηρύξει την ανεξαρτησία της από την Ελλάδα! Ένα γεγονός που δεν μπορεί παρά να κάνει τον κ. Λάμπρου να φουσκώσει από λεσβιακή περηφάνια.>>
[ Ζητώ συγγνώμη για την παρατεταμένη και απροειδοποίητη απουσία. Αλλά καμιά φορά λίγη αγρανάπαυση επιβάλλεται για να γεμίσουν οι μπαταρίες. Να προσθέσω εδώ ότι η μισή καταγωγή μου είναι από τη Λέσβο - οπότε δηλώνω και εγώ λεσβίος :-) Όποιος προσβάλλεται να μου κάνει μήνυση.]