Αόρατα ζευγάρια σε επικίνδυνες εποχές
Στο φωτογραφικό λεύκωμα που έχει τίτλο «Οι Αόρατοι - Αγάπη και περηφάνια σε φωτογραφίες εποχής» ο γάλλος σκηνοθέτης και συγγραφέας Σεμπαστιάν Λιφσίτζ παρουσιάζει για πρώτη φορά φωτογραφίες που έχει συλλέξει τα τελευταία είκοσι χρόνια από παλαιοπωλεία, γιουσουρούμ αλλά και μέσω ιστότοπων όπως το eBay. Στιγμιότυπα τραβηγμένα από ερασιτέχνες φωτογράφους κατά την περίοδο 1900-1970 που έχουν ένα κοινό θέμα: Τη μυστική ζωή των ομοφυλόφιλων ανδρών και γυναικών τις δεκαετίες πριν εμφανιστεί το σύγχρονο κίνημα της γκέι απελευθέρωσης. Το υλικό προέρχεται από χώρες όπως η Γαλλία, η Γερμανία, οι ΗΠΑ και η Πορτογαλία. Ο ίδιος ξεκαθαρίζει ότι δεν γνωρίζει ποιοι απεικονίζονται στις φωτογραφίες, ούτε ποιος τις έχει τραβήξει.
Όλα ξεκίνησαν όταν ανακάλυψε σε έναν παλαιοπώλη μερικά φωτογραφικά άλμπουμ της δεκαετίας του 50. Σε πολλές από τις φωτογραφίες πρωταγωνιστούσαν δύο όμορφες νεαρές γυναίκες σε τρυφερές πόζες. Μελετώντας τα άλμπουμ, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι δεν μπορεί παρά να ήταν ζευγάρι.
«Ανακαλύπτοντας αυτές τις φωτογραφίες σε παζάρια και παλαιοπωλεία, αισθάνθηκα αιχμαλωτισμένος. Η επίσημη ιστορία της ομοφυλοφιλίας παρουσιάζει αυτούς τους ανθρώπους αποκλειστικά ως θύματα. Αυτό που θέλουμε να θυμόμαστε από τις ζωές τους δεν είναι παρά ο πόνος, τα βάσανα, το μίσος, οι κοινωνικοί αγώνες, οι αυτοκτονίες...»
«Όμως την ίδια στιγμή βρέθηκε στα χέρια μου αυτό το υλικό από πολλές και διαφορετικές εποχές. Και μπόρεσα να διαπιστώσω με τα ίδια μου τα μάτια ότι σε πολλές από τις φωτογραφίες τα ζευγάρια δείχνουν ευτυχισμένα. Οι εκφράσεις τους προδίδουν μια ελευθερία και διάθεση για ζωή που πηγαίνει κόντρα στην επίσημη ιστορία της εποχής».
«Υπήρχαν και άλλα πράγματα που με έκαναν να αναρωτηθώ. Για να τραβήξεις φωτογραφίες εκείνη την εποχή έπρεπε να αγοράσεις φιλμ, να το πας στο φωτογραφείο για εμφάνιση και στη συνέχεια να παραλάβεις προσωπικά τις φωτογραφίες. Πράγμα που σημαίνει ότι αποδέχεσαι να εκτεθείς κοινωνικά στον φωτογράφο της γειτονιάς σου. Είναι κάτι που μου προκάλεσε έκπληξη σε σχέση με τα δεδομένα της εποχής εκείνης όπως τα γνωρίζουμε σήμερα».
«Δεν ήμουν σίγουρος σχετικά με το τι μας διηγούνται αυτές οι φωτογραφίες. Προφανώς υπήρχε πάντα η δυνατότητα της ελευθερίας αλλά και της ευτυχίας στις ζωές αυτών των ανθρώπων. Φυσικά αυτό δεν σβήνει από την ιστορία την καταπίεση και τις διώξεις που είχαν υποστεί πολλοί από αυτούς».
«Κατέληξα να κάνω μία υπόθεση: Ίσως κάποιοι από αυτούς τους ανθρώπους μπόρεσαν να φτάσουν σε κάποιας μορφής σιωπηλό διακανονισμό με τον εαυτό τους, τις οικογένειές τους, τον επαγγελματικό και κοινωνικό περίγυρο. Είτε μέσω της διακριτικότητας, είτε με το να γίνουν κατά κάποιον τρόπο "αόρατοι" στα μάτια των άλλων, μπόρεσαν να ζήσουν τη ζωή τους όπως την ήθελαν. Αυτή ήταν η δική μου υπόθεση».
Η υπόθεση αυτή οδήγησε τον Λιφσίτζ στην ιδέα να αναζητήσει γκέι και λεσβίες ηλικίας άνω των 70 ετών και να τους ζητήσει να διηγηθούν μπροστά στην κάμερα την προσωπική τους διαδρομή στις δύσκολες εποχές που έζησαν, παρουσιάζοντας και το αντίστοιχο υλικό από τα χρόνια της νιότης τους. Το αποτέλεσμα ήταν το ντοκιμαντέρ με τίτλο «Οι Αόρατοι» που τιμήθηκε με το γαλλικό βραβείο Σεζάρ και προβλήθηκε πέρσι στο φεστιβάλ Θεσσαλονίκης. Δυστυχώς, όπως συμβαίνει συνήθως με ταινίες αντίστοιχης θεματολογίας, δεν προβλήθηκε ποτέ στις ελληνικές αίθουσες...
Ο Σεμπαστιάν Λιφσίτζ είναι γνωστός για το κινηματογραφικό του έργο που πολύ συχνά περιστρέφεται γύρω από την ομοερωτική θεματολογία. Περισσότερα μπορείτε να διαβάσετε εδώ. Ίσως η πιο γνωστή του ταινία είναι το "Σχεδόν όλα" του 2000.
