«Αρσενικό/Αρσενικό» είναι ο αρκετά ομοερωτικός τίτλος της έκθεσης που τρέχει μέχρι τις 2 Ιανουαρίου προσελκύοντας χιλιάδες επισκέπτες στο Μουσείο ντ' Ορσέ της γαλλικής πρωτεύουσας. Μια έκθεση που συγκεντρώνει γύρω στα 200 έργα τέχνης με κοινό θέμα το ανδρικό γυμνό από το 1800 μέχρι σήμερα. Ο τίτλος αποτελεί αναφορά στην περίφημη έκθεση «Αρσενικό/Θηλυκό» που φιλοξενήθηκε στο Κέντρο Πομπιντού πριν από 20 χρόνια περίπου. Εντυπωσιακός σιδηροδρομικός σταθμός της εποχής του Μπελ Επόκ, το Μουσείο ντ' Ορσέ εγκαινιάστηκε το 1986 και η μόνιμη συλλογή του είναι αφιερωμένη στην τέχνη του δεύτερου μισού του 19ου αιώνα.
Πρόκειται για την πρώτη έκθεση με θέμα το ανδρικό γυμνό που διοργανώνεται οπουδήποτε στον κόσμο, μετά από μία πολύ μικρότερη που είχε φιλοξενηθεί στο Μουσείο του Λεοπόλδου στη Βιέννη μόλις πέρσι. «Το γυναικείο γυμνό έχει καταντήσει κοινότοπο, όμως το ανδρικό γυμνό έχει ακόμα τη δύναμη να σοκάρει» είναι η εξήγηση που δίνει γι'αυτό ο διευθυντής του Μουσείου. Σε αντίθεση με τη Βιέννη, τα εκθέματα στο Παρίσι δεν ακολουθούν κάποια χρονολογική σειρά αλλά έχουν χωριστεί σε θεματικές ενότητες όπως το κλασικό ιδανικό, το αθλητικό γυμνό, το ηρωικό γυμνό, το βασανισμένο σώμα, το ερωτικό σώμα κτλ.
Η επιλογή αυτή των επιμελητών είχε σαν αποτέλεσμα η έκθεση να επικριθεί για έλλειψη επιστημονικότητας. Οι επικριτές θεωρούν πως πετυχαίνει τον εμπορικό αλλά όχι τον επιστημονικό της στόχο, συσσωρεύοντας έργα μεγάλων αλλά και ελασσόνων καλλιτεχνών χωρίς να δίνει σαφή εικόνα για την εξέλιξη των καλλιτεχνικών ρευμάτων, τις μεταξύ τους αλληλεπιδράσεις ή την επιρροή των κοινωνικο-πολιτικών συνθηκών κάθε εποχής. Οι υπεύθυνοι του μουσείου απαντούν ότι προτίμησαν η προσέγγισή τους να είναι περισσότερο εκλεκτική και λιγότερο ιστοριογραφική. Και ότι δεν φοβούνται τις αντιδράσεις: «Το πιθανότερο είναι να κατηγορηθούμε για σεμνοτυφία. Για να το πούμε χοντρά, η έκθεση περιλαμβάνει ελάχιστες στύσεις.»
Γνωρίζοντας ότι τα ελληνικά μουσεία διαθέτουν μερικά από τα πιο λαμπρά παραδείγματα ανδρικού γυμνού στην ιστορία της τέχνης, ας ελπίσουμε ότι η γαλλική έκθεση θα βρει πολύ σύντομα μιμητές και στην Ελλάδα. Μέχρι τότε μπορούμε να θαυμάσουμε κάποια από από τα έργα που εκτίθενται αυτές τις μέρες στο Παρίσι.
Νεοκλασικισμός ή η λατρεία του κλασικού ιδεώδους.
Το δεύτερο μισό του 19ου αιώνα ο νεοκλασικισμός εκφυλίστηκε σε ένα επίσημο, ακαδημαϊκό στιλ με ιλαροτραγικά κάποιες φορές αποτελέσματα.
Κρατώντας τις αποστάσεις του από το «κλασικό ιδεώδες» οι μεγάλοι καλλιτέχνες της εποχής στράφηκαν προς μία πιο ρεαλιστική απεικόνιση.
Η ρομαντική αντίδραση στον ωμό ρεαλισμό ονομάστηκε συμβολισμός.
Η θρησκευτική τέχνη έδωσε συχνά στους καλλιτέχνες την αφορμή να ασχοληθούν με το ανδρικό γυμνό. Αγαπημένο τους θέμα το μαρτύριο του Αγίου Σεβαστιανού καθώς η έκθεση περιλαμβάνει εννέα πίνακες με το συγκεκριμένο θέμα!
Η έλευση του ιμπρεσιονισμού, του εξπρεσιονισμού και των λοιπών ρευμάτων της μοντέρνας τέχνης είχε σαν αποτέλεσμα να υποχωρήσει η απεικόνιση του γυμνού ανδρικού σώματος αφενός λόγω της αποστροφής των καλλιτεχνών απέναντι στον κλασικισμό, αφετέρου λόγω των αυξανόμενων αντιδράσεων που συναντούσαν οι ομοερωτικές αναπαραστάσεις. Δεν λείπουν όμως κάποια έργα και από αυτή την περίοδο.
Το ναζιστικό καθεστώς χρησιμοποίησε τον κλασικισμό για τα μνημεία του αλλά οι αναπαραστάσεις της ωμής δύναμης μοιάζουν αποκομμένες από οποιοδήποτε ερωτικό στοιχείο. Αντίθετα στη Σοβιετική Ρωσία ο Αλεξάντρ Ντεϊνέκα χρησιμοποίησε το επίσημο στιλ του «σοσιαλιστικού ρεαλισμού» για να εκφράσει με ασφάλεια τις ομοερωτικές του φαντασιώσεις.
Και βέβαια από την έκθεση δεν λείπει η σύγχρονη ομοερωτική τέχνη.
΄
