«Η ομοφυλοφιλία είναι η ατομική βόμβα με την οποία ο Στάλιν θα καταστρέψει την Αμερική» – Άρθουρ Γκάι Μάθιους, δημοσιογράφος και συγγραφέας, 1953
Σε μια άλλη σειρά φωτογραφιών του, ο 42χρονος καλλιτέχνης γέννημα-θρέμμα της ρωσικής πρωτεύουσας επιχειρεί να καταγράψει την ξεχασμένη ιστορία της Μόσχας φωτογραφίζοντας τα λεγόμενα «πλόσκι» – χώρους υπαίθριων γνωριμιών για τους ομοφυλόφιλους κατά τη σοβιετική περίοδο. Στις φωτογραφίες τα γνωστά τοπόσημα της Μόσχας μοιάζουν ερημωμένα, χωρίς ίχνος ανθρώπινης παρουσίας: Οι ομοφυλόφιλοι παραμένουν μέχρι σήμερα αόρατοι, σβησμένοι από την επίσημη ρωσική ιστορία. Για να γνωρίσουν άλλους άντρες ήταν αναγκασμένοι να περιφέρονται σε δημόσιους χώρους με κίνδυνο να συλληφθούν και να καταλήξουν σε κάποιο κάτεργο ή ψυχιατρείο. Την ίδια στιγμή, η σεξουαλική βία που ήταν αναγκασμένοι να υποστούν οι κρατούμενοι στα σταλινικά στρατόπεδα της Σιβηρίας χρωματίζει μέχρι σήμερα τις προκαταλήψεις των ρώσων σχετικά με την ομοφυλοφιλία.
Το πάρκο του τσάρου Αλέξανδρου δίπλα στο Κρεμλίνο, δημοφιλής τοποθεσία για ψωνιστήρι από τη δεκαετία του '50 ως τη δεκαετία του '80.
Ο Ψυχρός Πόλεμος μπορεί να έχει τελειώσει, αλλά κάποια πράγματα έχουν μείνει απαράλλακτα τόσο στην Αμερική όσο και στη μετα-κομμουνιστική Ρωσία. Η ομοφυλοφιλία έχει πάψει να είναι παράνομη στη Ρωσία, όμως οι γκέι αναγκάζονται να παραμείνουν αόρατοι καθώς η νομοθεσία του καθεστώτος Πούτιν επιτρέπει να συλληφθεί οποιοσδήποτε διαδηλωτής, δημοσιογράφος ή καλλιτέχνης θίξει δημόσια το ζήτημα της ομοφυλοφιλίας. Και τον ρόλο της αστυνομίας και των ψυχιατρείων έχουν αναλάβει νεοναζί βιτζιλάντες που στοχοποιούν τους γκέι και τα στέκια τους.
«Ίσως το ίδιο επικίνδυνοι με τους κομμουνιστές είναι οι ανώμαλοι που έχουν διεισδύσει στην κυβέρνηση τα τελευταία χρόνια» – Γκάι Γκάμπριελσον, πρόεδρος της Εθνικής Επιτροπής του Ρεπουμπλικάνικου Κόμματος, 1950
Οι κήποι μπροστά από το θέατρο Μπολσόι, δημοφιλής τοποθεσία για ψωνιστήρι από τη δεκαετία του '40 ως τη δεκαετία του '80.
Όσο για την Αμερική, το τέλος του κομμουνισμού δεν της έχει κόψει την όρεξη για ιδεολογικές σταυροφορίες όπου τα αμερικάνικα συμφέροντα διαπλέκονται με κηρύγματα περί ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Η αντικατάσταση του Μπους από τον Ομπάμα είχε σαν αποτέλεσμα τα δικαιώματα των ομοφυλόφιλων να μπουν για πρώτη φορά στην ημερήσια διάταξη της αμερικάνικης εξωτερικής πολιτικής. Την ίδια στιγμή οι απογοητευμένοι ευαγγελιστές ιεροκήρυκες μετέφεραν τη σταυροφορία μίσους εναντίον των γκέι από τις ΗΠΑ σε περιοχές όπως η Ρωσία, η Αφρική και η Λατινική Αμερική.
«Οι κομμουνιστές προωθούν και στηρίζουν τη σεξουαλική ανωμαλία με σκοπό να κάνουν μαλθακή τη νέα γενιά και να εμποδίσουν την αναπαραγωγή της.» – Τζακ Λέιτ και Λι Μόρτιμερ, δημοσιογράφοι, 1950
Ο σταθμός του μετρό Οκότνι Ριάντ, δημοφιλής τοποθεσία για ψωνιστήρι κατά τη δεκαετία του '80.
Αποτελεί λοιπόν μια ακόμα ειρωνεία της ιστορίας ότι η πρόσφατη ομοφοβική στροφή της ρωσικής ηγεσίας είναι σε τόσο μεγάλο βαθμό όχι ενδογενής, αλλά προϊόν των εξελίξεων στις χώρες της Δύσης: Από τη μία τα ομοφοβικά κηρύγματα των αμερικάνων ευαγγελιστών που προσπαθούν να αποσπάσουν πιστούς της Ορθόδοξης Εκκλησίας στη μετα-σοβιετική Ρωσία. Από την άλλη η πολύ πρόσφατη κατοχύρωση αστικών δικαιωμάτων για τα ομόφυλα ζευγάρια στις μεγάλες δυτικές χώρες έδωσε στον πρόεδρο Πούτιν την ιδέα να εκμεταλλευτεί την ομοφοβία των συμπατριωτών του. Ταυτίζοντας τη «διεφθαρμένη» Δύση με τους ομοφυλόφιλους και τα δικαιώματά τους, προσπαθεί να ανακόψει την πολιτισμική, πολιτική και οικονομική της διείσδυση στα πρώην σοβιετικά κράτη. Την ίδια στιγμή παραμένει αδιάφορος για τη μαζική εκμετάλλευση γυναικών από τη Ρωσία από τα κυκλώματα trafficking στις δυτικές χώρες...
«Οι σοβιετικοί εκμεταλλεύονται σεξουαλικές καταστάσεις και φαίνεται να κρατάνε λίστα με ονόματα ομοφυλόφιλων.» – Γουίλιαμ Ρότζερς, υπουργός Δικαιοσύνης των ΗΠΑ, 1960
Οι δημόσιες τουαλέτες στο μουσείο Λένιν, δημοφιλής τοποθεσία για ψωνιστήρι από τη δεκαετία του '50 ως τη δεκαετία του '80. Οι γκέι της Μόσχας αποκαλούσαν τον Λένιν “θεία Λένα”.
Και αποτελεί ακόμα μεγαλύτερη ειρωνεία ότι τα δυτικά (κυρίως αγγλοαμερικάνικα) ΜΜΕ και οι διάφορες μη κυβερνητικές οργανώσεις που χρηματοδοτούνται κατά κύριο λόγο από τις δυτικές χώρες, επέλεξαν τη διεξαγωγή των χειμερινών ολυμπιακών αγώνων για να πιέσουν τη Ρωσία με πρόσχημα τα ανθρώπινα δικαιώματα των ομοφυλόφιλων. Οι προπαγανδιστικοί παραλληλισμοί με τη ναζιστική Ολυμπιάδα χτύπησαν κόκκινο την ίδια στιγμή που –εντελώς συμπτωματικά– η Ρωσία παραχωρεί άσυλο στον άνθρωπο που αποκάλυψε τη μαζική παρακολούθηση του ίντερνετ από την αμερικάνικη κυβέρνηση και οι φιλοδυτικές δυνάμεις βρίσκονται στα πρόθυρα εμφυλίου με τους ρωσόφιλους στην Ουκρανία. Βροχή έπεσαν και οι υποκριτικές εκκλήσεις για δήθεν μποϊκοτάζ των Αγώνων – αγώνες στους οποίους έχουν επενδύσει τεράστια ποσά ως σπόνσορες αμερικάνικες πολυεθνικές εταιρείες...
«Δεν μπορείς να ξεχωρίσεις τους ομοφυλόφιλους από τα ανατρεπτικά στοιχεία. Δεν λέω ότι κάθε ομοφυλόφιλος είναι ανατρεπτικό στοιχείο, ούτε κάθε ανατρεπτικό στοιχείο ομοφυλόφιλος. Αλλά ένα άτομο χαμηλής ηθικής αποτελεί απειλή για την κυβέρνηση, ό,τι και να είναι.» – Κένεθ Γουέρι, ρεπουμπλικάνος γερουσιαστής της Νεμπράσκα, 1950
Το πάρκο Σοκόλνικι, δημοφιλής τοποθεσία για ψωνιστήρι κατά τη δεκαετία του '50.
Η πολυδάπανη φιέστα του Πούτιν και της ΔΟΕ έχει σκοπό να παρουσιάσει τη Ρωσία ως μεγάλη δύναμη στο διεθνές στερέωμα και την ίδια στιγμή να διασκεδάσει τη δυσαρέσκεια των ρώσων σχετικά με τον αυταρχισμό του καθεστώτος και την πρόσφατη καθήλωση της ρωσικής οικονομίας. Σε αντίθεση με άλλους δυτικούς ηγέτες, σε αυτή τη φιέστα αποφάσισε να παραβρεθεί και ο Πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας Κάρολος Παπούλιας. Από ό,τι μαθαίνουμε οι συζητήσεις του με τους ρώσους ιθύνοντες περιορίστηκαν στην τιμή του φυσικού αερίου. Ούτε ο ίδιος, ούτε κάποιος από τους έλληνες δημοσιογράφους της συνοδείας του έθιξαν το θέμα της φίμωσης και των συνεχιζόμενων συλλήψεων ομοφυλόφιλων πολιτών στη Ρωσία.
«Είναι γνωστό ότι οι ανατολίτες επιδίδονται στην ομοφυλοφιλία πολύ πριν τον Κομφούκιο. Οι ρώσοι πιστεύουν πολύ στην ομοφυλοφιλία.» – αμερικάνος βουλευτής, 1950
To Μνημείο του Γιούρι του Μακρυχέρη, ιδρυτή της Μόσχας, δημοφιλής τοποθεσία για ψωνιστήρι κατά τη δεκαετία του '80
Αν και είναι λογικό για μια χώρα με τα προβλήματα της Ελλάδας να επικεντρώνεται σε θέματα των άμεσων συμφερόντων της (και ίσως λιγότερο υποκριτικό από το να χρησιμοποιεί τα ανθρώπινα δικαιώματα ως προκάλυμμα άλλων επιδιώξεων) η πλήρης αποσιώπηση του θέματος από τη χώρα που γέννησε τον ολυμπισμό δεν παύει να αποτελεί θλιβερή υπόθεση. Εξίσου θλιβερή με την «queer αναπαράσταση των ολυμπιακών αθλημάτων» που επιχείρησαν έξω από το Καλλιμάρμαρο διάφορες ακτιβιστικές ομάδες με ξενόγλωσσους τίτλους ως διαμαρτυρία για την ομοφοβική πολιτική της Ρωσίας.
“H ελληνική lgbtiq κοινότητα διεκδικεί πολύχρωμους ολυμπιακούς αγώνες” (τίτλος από σχετικό δημοσίευμα)
Πρώτον γιατί στη χώρα του Πλάτωνα, της Σαπφώς και του Καβάφη το να αυτο-προσδιορίζεσαι ως «lgbt» και «queer» είναι το ίδιο άτοπο όσο και στη χώρα του Τσαϊκόφσκι και του Νουρέγιεφ. Δεύτερον γιατί, αντί για μια «queer» αναπαράσταση όπου δισκοβόλοι με ξανθές περούκες πετάνε δίσκους της Madonna, θα αρκούσε μια υπενθύμιση των αυθεντικών Ολυμπιακών Αγώνων. Αγώνες στους οποίους συμμετείχαν γυμνοί άντρες αθλητές των οποίων την ομορφιά εξύμνησαν άντρες καλλιτέχνες με έργα τέχνης που έμειναν στην αιωνιότητα. Και τρίτον γιατί η επιτυχία μιας διεκδίκησης δεν κρίνεται από τέτοιου είδους θεατρικά δρώμενα, αλλά από την αποτελεσματικότητα των θεσμικών παρεμβάσεων. Και όπως έδειξε η επίσκεψη Παπούλια, μετά από τέσσερις δεκαετίες δημοκρατικής διακυβέρνησης, εκεί βρισκόμαστε ακόμα στο μηδέν.
*Οι φωτογραφίες του Γεβγκένι Φιξ από εδώ και εδώ