.

.
Κάθε Δευτέρα στην Athens Voice (κλικ)

Δευτέρα 1 Φεβρουαρίου 2010

TO ΑΝΔΡΙΚΟ ΚΑΛΛΟΣ ΣΤΗΝ ΤΕΧΝΗ ΤΟΥ ΓΙΑΝΝΗ ΤΣΑΡΟΥΧΗ

tsarouchisgreekgayart001 Γυμνός νέος με πικροδάφνη και επίδεσμο στο χέρι (1940)


“ Ωστόσο σε ένα μόνο θέμα ο Τσαρούχης υπήρξε ερμητικός όσον αφορά την προσωπική του ζωή: στο θέμα του έρωτα. Του ήταν προφανώς αδύνατο να υποκριθεί, να απαντήσει ανειλικρινώς και ως εκ τούτου είχε επιλέξει την αποσιώπησή του.”


tsarouchisgreekgayart002 Η σύλληψη τριών κομμουνιστών (1944)


“….η διεθνής πρόσληψη του έργου του Τσαρούχη, όπως και εκείνη του Καβάφη, πυκνώνει -αν δεν πολώνεται αποκλειστικά- προς…. την απεικόνιση του ομοερωτισμού μέσα από μία υψηλού αισθητικού επιπέδου ζωγραφική. Αυτή η νέα παραμόρφωση της μονομερούς ανάγνωσης ελπίζω να εξισορροπηθεί σύντομα όταν αποκατασταθεί στη δημόσια σφαίρα αυτή η αποσιωπημένη αλλά τόσο σημαντική πλευρά της ζωής και της δημιουργίας του.”


tsarouchisgreekgayart003 Πορτρέτο νέου με λευκό πουκάμισο (1948)


“Είναι προφανές ότι την ομοφυλοφιλία ο Τσαρούχης δεν τη βίωσε μόνο εσωτερικά, βουβά, ως προσωπική ιδιαιτερότητα, ως απαγορευμένη σαρκική έλξη, ως ηθικό διχασμό αλλά τη βίωσε και κοινωνικά όταν θέλησε να την εκφράσει, στο βαθμό που του επιτρεπόταν, τόσο στη συμπεριφορά του όσο και στην τέχνη του. Ήταν λοιπόν γι’ αυτόν ένας διαρκής αγώνας, ένας αγώνας τιμής που τον έδωσε από την αρχή, από την πρώτη του έκθεση και είχε την παλληκαροσύνη να τον δώσει μέχρι τέλους, ολομόναχος.”


tsarouchisgreekgayart014 Έρως με ψηλές άσπρες κάλτσες και δίχρωμα παπούτσια (1957)


Τον κοινωνικό έλεγχο που ενθάρρυνε ο νομοθέτης, τον βίωσε ο Τσαρούχης πολύ έντονα και –μην έχουμε αμφιβολία- σχεδόν σε όλη του τη ζωή. Σπάνιες είναι εντούτοις οι στιγμές που εξέφρασε ευθέως την πικρία του, σε μία όμως από αυτές υπήρξε αποκαλυπτικός: “Οι άνθρωποι δεν περίμεναν τίποτα από μένα, με θεωρούσαν κατώτερο ον, αρχίζοντας από τους συγγενείς μου και τελειώνοντας στους ελάχιστους φίλους μου. Ίσως αυτή η περιφρόνηση με ανάγκασε να δουλέψω πιο εντατικά από ό,τι μπορούσα.”


tsarouchisgreekgayart004 Ναύτης καθιστός και γυμνό ξαπλωμένο (1948)


“Το Δεκέμβριο του 1952 του απαιτήθηκε να ξεκρεμάσει από την έκθεση της ομάδας “Αρμός” στο Ζάππειο Μέγαρο ένα έργο που απεικόνιζε ένα ναύτη καθισμένο στο κρεβάτι μαζί με ένα μισοξαπλωμένο γυμνό άντρα…Ο διευθυντής της Αστυνομίας που είχε δεχτεί καταγγελία ανώτατου αξιωματικού του Ναυτικού ότι ο πίνακας “ήτο άσεμνος και προσβλητικός του ήθους και του γοήτρου των ελλήνων ναυτών” συνέστησε στους διοργανωτές να τον αποσύρουν επειδή, όπως υπογράμμισε απειλητικά, “ενδεχομένως να προκαλούσε την οργή θερμοαίμων".


tsarouchisgreekgayart006tsarouchisgreekgayart005 Η ξεχασμένη φρουρά (δεξί και αριστερό μέρος) 1956


"Η μαρτυρία της Τιτίκας Νικηφοράκη είναι αποκαλυπτική για τη στάση του: “Είχαν φτιάξει τότε την ομάδα “Αρμός” και κάνανε την πρώτη μεγάλη έκθεσή τους στο Ζάππειο. Η επιτροπή λογοκρισίας όμως απαίτησε να βγούνε οι ναύτες του Τσαρούχη από την έκθεση. Όλοι μουδιασμένοι του το υπέδειξαν, αλλά εκείνος είπε: “ Όχι, κι αν επιμένετε, εγώ αποχωρώ από την ομάδα.” Μου έκανε εντύπωση η γενναιότητά του.”


tsarouchisgreekgayart007 ΕΣΑτζής συλλαμβάνει το Πνεύμα (1965)


Ο Τσαρούχης είχε βιώσει την περιθωριοποίησή του, την είχε εισπράξει άμεσα ή έμμεσα, την είχε νιώσει αόρατη, ωστόσο συμπαγή, σον υπόκωφο φθόνο των άλλων, ενίοτε και των φίλων ή “φίλων” του, στα σουβλερά υπονοούμενα και αστεία πίσω από την πλάτη του, στην ικανοποίηση που έβλεπε να νιώθουν όλοι όσοι δεν ανέχονταν την ανωτερότητα του ταλέντου του από το γεγονός ότι ήταν σε κάτι τρωτός, ευάλωτος, κάποιος που μπορούσαν εκ του ασφαλούς να πλήττουν κατά βούληση, εφόσον σε όλο τον κόσμο της τέχνης ήταν γνωστή, ήταν κοινό μυστικό η αχίλλειος πτέρνα του.”


tsarouchisgreekgayart008 Νέος μεταμφιεσμένος σε έρωτα με αγγλική καρέκλα (1965)


“Ο ελεύθερος μέχρι ενός σημείου να εκφραστεί ζωγραφικά Τσαρούχης, να απεικονίσει και να εκθέσει ομοερωτικά θέματα, πειθαρχούσε στους κώδικες αποσιώπησης αυτών των θεμάτων στο πεδίο του λόγου. Ως εκ τούτου επειδή είχε συναίσθηση των κινδύνων μετρούσε τα λόγια του πολύ πιο προσεκτικά είτε μιλούσε για τη δική του δουλειά είτε για τα έργα άλλων . Έζησε λοιπόν μέσα στην αποσιώπηση των βιωμάτων, των σκέψεων και των συναισθημάτων του τουλάχιστον μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του 80.”


tsarouchisgreekgayart009 Το όραμα του Δαυίδ (1974)


“ Όταν ο Τσαρούχης υπόκειτο οικοιοθελώς στη βάσανο των συνεντεύξεων, υποχρεωνόταν να αντιμετωπίσει τον τόνο και το βαθμό αδιακρισίας των συνομιλητών του. Η βία των συνεντεύξεων, η πονηρία της ρητορικής των δημοσιογράφων, ο χειρισμός των λεγομένων, το ελάχιστα συγκαλυμμένο σε μερικές περιπτώσεις ανακριτικό ύφος, η απειλή της δημόσιας έκθεσης και ο έμμεσος εκβιασμός, η επίκληση της κοινής γνώμης, όλες αυτές οι ερωτήσεις κατέτειναν σε ένα και μόνο θέμα: στην ομολογία της ιδιωτικής ζωής, στην αποκάλυψή της, και πάνω από όλα σε αυτό που υπήρξε το κύριο θέμα από την εποχή της χριστιανικής εξομολόγησης μέχρι σήμερα: “Το σεξ, αυτό που όλοι κρύβουν, λένε.”


tsarouchisgreekgayart011
Οι τέσσερις εποχές (λεπτομέρεια) 1969


Σε μια μεταγενέστερη συνέντευξη ο Τσαρούχης μιλά για την ομοφυλοφιλία δημόσια, για πρώτη φορά με διακριτικές αυτοαναφορικές προεκτάσεις και καταφανώς με θετικό πνεύμα, εξηγώντας ότι οι ομοφυλόφιλοι στην Ελλάδα προσέφεραν στέρεες πολιτιστικές και αισθητικές βάσεις “διότι ήταν άνθρωποι που διώκονταν και μετρούσαν τα λόγια τους. Οι άλλοι ήταν βέβαιοι και δεν έκαναν τίποτε.”


tsarouchisgreekgayart012
Άγιος Σεβαστιανός (1970)


Στην επόμενη ερώτηση της δημοσιογράφου “Ποιο θεωρείτε το πλέον ταλαντούχο βίτσιο της φυλής μας;” ο Τσαρούχης απάντησε χωρίς ενδοιασμούς: “Αναμφισβήτητα την ομοφυλοφιλία. Που δεν έχει σχέση με το κοινό βίτσιο. Είναι η φιλία με τον άνθρωπο. Η σχέση με τον άνθρωπο, η αρετή που μετατρέπει το βίτσιο σε δημιουργία.” Μετά από δεκαετίες ο Τσαρούχης έλυνε τη χρησμώδη φράση του Κοκτό: “Οι Έλληνες ανύψωσαν την αμαρτία τους σε αρετή". Το ακριβές νόημα αυτής της πρότασης θα μπορούσε πλέον να ειπωθεί και να γραφτεί χωρίς αμφισημίες: “Οι Έλληνες ύψωσαν την ομοφυλοφιλία σε αρετή.”


tsarouchisgreekgayart013 Ναύτης σε ροζ φόντο (1980)


Τα παραπάνω αποσπάσματα προέρχονται από το εξαιρετικό εισαγωγικό σημείωμα του Ευγένιου Ματθιόπουλου στον κατάλογο της έκθεσης. Μια έκθεση που δεν πρέπει σε καμία περίπτωση να χάσετε καθώς η συγκίνηση που εισπράττει ο θεατής μπροστά σε αυτά τα έργα ούτε να συγκριθεί δεν μπορεί με αυτό που βλέπετε στις φωτογραφίες. Στο μουσείο Μπενάκη, οδός Πειραιώς μέχρι τις 14 Μαρτίου.

Και για το τέλος ένα απόσπασμα από το “Γράμμα στο Γιάννη Τσαρούχη” που έγραψε η Έλγκα Καββαδία:

Θυμάμαι τα γενέθλιά μου το 1943. Είχαν φύγει οι φίλες μου και κάποιος μου είχε φέρει δώρο μια γλάστρα με ένα αστράκι. Μια θεία μου είπε: “Τι ιδέα να φέρουν το παιδί ένα λουλούδι – αυτό θα ξεραθεί!” κι εγώ άρχισα να κλαίω. Με πήρες από το χέρι και μου είπες: “Κι όμως, θα δεις, αυτό το λουλούδι δεν θα ξεραθεί ποτέ.” Πήρες τις μπογιές μου και το ζωγράφισες. Γιάννη, υπάρχει πάντα η γλάστρα με το αστράκι σπίτι μου και δεν ξεχνάω ποτέ πως μπόρεσες να μετατρέψεις την παιδική μου απελπισία σε απέραντη χαρά.”

19 σχόλια:

Hfaistiwnas είπε...

Υπέροχοι πίνακες και τα αποσπάσματα..

Unknown είπε...

Οχι μόνο υπέροχοι. Πολύ καλό το ποστ σου, και συγκινητικό θα έλεγα.

Leviathan είπε...

iperoxos 8a simfoniso!!! bravo gia tin anartisi!! kalo mina! :)

another george blog είπε...

Και μόλις ήρθε ο σπαστικός να διαφωνήσει.

SK είπε...

Ωραία η επιλογή που μας παρουσιάζεις.
Όντως, εξαιρετική η έκθεση και ο κατάλογος, αν και λίγο ακριβός. (Και βαρύς - κατά την πτήση της επιστροφής μου, μού έκανε τις αποσκευές μου υπέρβαρες!).

sCaTterBraiN είπε...

πήγα 2 φορές στην έκθεση - ο άνθρωπος είχε απίστευτο ταλέντο, και σίγουρα δεν είναι μόνο οι ναύτες και τα γυμνά του που αξίζουν - να πάτε και στον όροφο που έχει τη δουλειά του για σκηνικά.

gay super hero είπε...

@ another george

Ε μας υποσχέθηκες διαφωνία, αλλά ποια ήταν η διαφωνία τελικά; :-)

Ανώνυμος είπε...

h aithousa me ta gymna ths dekaetias toy ´30, tote pou o asnthrwpos htan sta ....ntouzenia toy, einai h pio entonh empeiria poy enas omofylofilos mporei na exei blepontas texnh....
phgainete, alliws tha xasete...

gay super hero είπε...

anonymous

Συμφωνώ ότι ορισμένα από τα έργα που παρουσιάζονται στην έκθεση είναι όντως από τις πιο έντονες εμπειρίες που μπορεί να αισθανθεί ένας γκέι άντρας σε μία αίθουσα τέχνης.

Εγώ τουλάχιστον το ένιωσα στα πιο "μνημειακά" έργα του όπως "Η ξεχασμένη φρουρά" και το "'Οραμα του Δαυίδ". Πραγματικά αισθάνεσαι να σου κόβεται η ανάσα.

Unknown είπε...

Επιτέλους!!
Πρώτα,να πω, ότι αυτή η έκθεση, άργησε πάρα,πάρα,πάρα πολύ να γίνει!! Από την μία,ντροπή σε αυτούς που ευθύνονται,γι αυτό,που φαντάζομαι ποιας νοοτροπίας είναι,η ήταν,
και από την άλλη, συγχαρητήρια σε αυτούς που την πραγματοποιούν!!!
Ο Τσαρούχης,για μένα,αποτύπωσε με μοναδική αμεσότητα όσο κανένας άλλος Έλληνας ζωγράφος,το πνεύμα, την ομορφιά και την ακατανίκητη δύναμη του αντρικού Ερωτισμού! Δεν υπάρχει περίπτωση να μην τιμήσω με μια επίσκεψη την μνήμη ενός έλληνα που υπερασπίστηκε με αυτό τον τρόπο την αξιοπρέπεια και ομορφιά του αντρικού ερωτισμού.
Χώρια που είναι κυρίως για εμάς αυτή η έκθεση(χορτάσαμε ετεροφυλοφυλία οκ!!)
Το θέμα είναι, πως θα ξεκολλήσω από την έκθεση!!... :-)

THANOS είπε...

υπεροχα εργα,να σαι καλά

George Tsitiridis είπε...

i ekthesi pragmatika aksizei
kai einai katapliktiki
pistevo oti ta erga tou einai kai amesa kai poli alithina

as to pao kai ligo allou
(politismena omos)
o tsarouxis san atomo
oxi os kalitexnis anoikei stin genia
taxtsi iola kai xristianopoulo xatzidaki
pou eno stin texni tous mporei na megalourgoun stin prosopiki tous zoi niothoun mia enoxi gia tin omofilofilia tous
pote oi sigekrimenoi then vgikan na dilosoun kati g afto
na simparastathoun to kinima
gia to taxtsi ligo poli einai gnosta
kai gia to tsarouxi kai ton iola kai tous allous
o xristianopoulos sindaxthike yper kapoion organoseon
alla pote then mporouse na katalavei
pos enas gay paei me enan allo gay
kai oxi me enan andra !!
i giati prepei 2 agoria na filiounde ekso apo tin krevatokamata tous
i giati na pandrevondai

pia i gnomi sas g aftin tin ptixi tou thematos??

gay super hero είπε...

@ pisoglendis

Nομίζω ότι τα αποσπάσματα από το εισαγωγικό σημείωμα του Ματθιόπουλου που ανέβασα απαντούν σε μεγάλο βαθμό σε αυτά που γράφεις.

Μην ξεχνάμε ότι μιλάμε για κάποιον που γεννήθηκε το 1910 και έκανε εκθέσεις με γυμνούς ναύτες το '40 και το '50.

Την "ενοχή" που γράφεις εγώ δεν την είδα πουθενά στην τέχνη του. Αυτό που υπήρχε -και είναι ξεκάθαρο από τα αποσπάσματα που έβαλα- ήταν η τρομοκρατία την οποία βίωσε σε όλη του τη ζωή. Γνώριζε ότι ανά πάσα στιγμή οποιοσδήποτε ανταγωνιστής μπορούσε να χρησιμοποιήσει τη σεξουαλικότητά του για να τον χτυπήσει, να τον χλευάσει, να τον "βάλει στη θέση του". Και όλο αυτό είχε μάθει επί δεκαετίες να το αντιμετωπίζει μόνος του χωρίς τη συμπαράσταση κανενός. 'Οταν κάποιος έχει ζήσει έτσι όλη του τη ζωή προφανώς δεν θα τρέξει να γραφτεί σε κάποια οργάνωση στα 60 και τα 70 του.

Επιπλέον νομίζω ότι βάζεις πολλές και διαφορετικές περιπτώσεις στο ίδιο τσουβάλι. Ο Ταχτσής και ο Χριστιανόπουλος προβάλουν μια πιο βαλκανική, "οθωμανική" εκδοχή της ομοφυλοφιλίας. Αντίθετα ο Τσαρούχης όπως και ο Καβάφης εμπνέονται κυρίως από την αρχαιοελληνική θεώρηση του έρωτα.

Αλλά εγώ θα αντιστρέψω το ερώτημά σου. Στο τέλος της ημέρας πόσα έχουν προσφέρει στην αυτοσυνειδησία του μέσου έλληνα ομοφυλόφιλου καλλιτέχνες όπως ο Καβάφης, ο Τσαρούχης και ο Χατζιδάκις και πόσα το πολιτικό γκέι κίνημα έτσι όπως εξελίχτηκε;

Και τελικά πως ορίζεται η ομοφυλοφιλική ταυτότητα και συνείδηση; Είναι απλά όσοι σηκώνουν μια σημαία και κάθονται από κάτω; 'Η είναι κάτι πολύ ευρύτερο όπου ο καθένας στον τομέα του συμβάλλει με τις δικές του δυνάμεις;

George Tsitiridis είπε...

gay super hero exeis dikio
to tsouvaliasma to kano giati to erotima einai geniko
kai to apandas sosta

kapoies dikes mou paratiriseis sxolia

Στο τέλος της ημέρας πόσα έχουν προσφέρει στην αυτοσυνειδησία του μέσου έλληνα ομοφυλόφιλου καλλιτέχνες όπως ο Καβάφης, ο Τσαρούχης και ο Χατζιδάκις και πόσα το πολιτικό γκέι κίνημα έτσι όπως εξελίχτηκε;


lipame an se stenoxoriso alla xestike o gay gia ton tsarouxi kai ton kavafi (tous opoious kia theoro spoudaioterous olon)

oso gia to gay kinima o tsarouxis then exei efthini
alla o xatsidakis kai o taxtsis kati mporousan na kanoun
dioti megalourgisan se diskoles epoxes

oso gia to kinima
oti kai na lene kai na lete
ego tha xtipieme kai tha leo
einai efthino olon mas kai tou kathena ksexorista
to kinima einai i eikona mas
aftoi eimaste kai afta kataferame na kanoume me tis prakseis kai tin apraksia mas
kapoia paidia 18 me 20 deixnoun na ksepetagondai
as min eimaste afstiroi
kai as afisoume na doume ti tha kanoun afta..
kati pou stin periptosi
katastima sto gazi then to kaname ..
alla tou ta xosame..
alla min ksefigoume
as minoume sto thema
omofilofilia texni kai aktivismos

gay super hero είπε...

Δεν νομίζω ότι "χέστηκαν" όπως λες. Αντίθετα υπάρχει μεγάλη δίψα. Εγώ είδα στην έκθεση πολλά νεαρά παιδιά και πολλές γκέι παρέες...

Επιπλέον όταν ένα μουσείο στήνει μια έκθεση η οποία ουσιαστικά επικεντρώνεται στα ομοερωτικά έργα ενός μεγάλου καλλιτέχνη και όταν στον κατάλογο βάζουν ένα τόσο εξαιρετικό κείμενο που περιγράφει ακριβώς τι σημαίνει να δημιουργεί ένας ανοιχτά ομοφυλόφιλος καλλιτέχνης εκείνη την εποχή τους αξίζουν πάρα πολλά μπράβο.

Σαφώς και όλοι ευθυνόμαστε για την κατάσταση που ζούμε. Και όσοι έχουν μπλογκ και όσοι γράφουν σε έντυπα και όσοι δεν κάνουν τίποτα από όλα αυτά. Για παράδειγμα όταν βλέπουμε τόσο σημαντικές πρωτοβουλίες θα πρέπει να τις προβάλουμε και να λέμε μπράβο ασχέτως αν δεν τις διοργανώνει το Pride ή κάποια οργάνωση.

Το κάνουμε όλοι;

George Tsitiridis είπε...

m aresei i sizitisi
koita then leo oti then pigane na tin doune tin ekthesi
to endiaferon tis ekthesis gia mena then itan ta neara gay paidia mono
alla ta xiliades ton episkepton
gay st8 kondoi xontroi falakroi
ellines kai ksenoi

to xestikan pigaine se ena sinolo kosmou ...

Για παράδειγμα όταν βλέπουμε τόσο σημαντικές πρωτοβουλίες θα πρέπει να τις προβάλουμε και να λέμε μπράβο ασχέτως αν δεν τις διοργανώνει το Pride ή κάποια οργάνωση.

Το κάνουμε όλοι;

afto einai ligo periploko
dioti mporei
na min s afinoun na to kaneis
na se anagazoun na min to kaneis
na se polemane
kai alla polla
pistevo oti o sostos epaggelmatias
milondas gia endipa kai epaggelmatiki douleia to kanei
tora o exon blog i oti allo theleis
diko tou einai oti thelei to kanei
to kanei fasistiko
grafei gia tous filous tou
gia ta oufo ston ourano
kaliptei filous
krazei allous
etsi then einai ?

another george blog είπε...

Παρόλο το ταλέντο του αισθάνομαι ότι αναλώνεται στα ίδια. Ένας ναύτης όρθιος, άλλος ένας καθιστός, ένας ναύτης ξαπλωμένος. Οκ, το καταλάβαμε, του άρεσαν οι ναύτες!

negative είπε...

Δείτε και κανέναν ποιο πρόσφατο ζωγράφο ......έτσι για αλλαγή...

ProFyLaKtiKo είπε...

αγαπημένη έκθεση :)