ΕΝΑΣ ΙΡΑΝΙΚΟΣ ΕΦΙΑΛΤΗΣ

Η Μυριάμ, 25 χρονών, λεσβία από το Ιράν, εγκατέλειψε τη χώρα της πριν δύο χρόνια. Αν έμενε, την περίμενε ο θάνατος. Σήμερα ελπίζει να γίνει δεκτή η αίτησή της για άσυλο στη Γαλλία, ώστε να μπορέσει να ξαναρχίσει τη ζωή της. Τρομοκρατημένη για τη ζωή της και τη ζωή των δικών της ανθρώπων, η επιθυμία της είναι αυτή η μαρτυρία να παραμείνει ανώνυμη.

Ερ. Υπό ποιες συνθήκες ανακαλύψατε την ομοφυλοφιλία σας;

Ήμουνα μόλις 18 ετών. Προέρχομαι από μία μικρομεσαία οικογένεια και μελετούσα για το απολυτήριο του λυκείου. Δεν μου άρεσαν ιδιαίτερα τα αγόρια και ήμουνα πολύ μελετηρή. Περνούσα τον περισσότερο καιρό με την Αζά, την καλύτερή μου φίλη. Ήμασταν πάντα κολλημένες μαζί. Ανταλάσσαμε επιστολές γεμάτες πάθος, περπατούσαμε πιασμένες χέρι-χέρι και όλο αυτό με προβλημάτιζε. Μια μέρα ήμασταν σπίτι της και χωρίς να ξέρουμε τι κάνουμε, γδυθήκαμε και ξαπλώσαμε στο κρεβάτι της. Οι γονείς της μας έπιασαν στα πράσσα, και αυτό ήταν το πρώτο μου τράυμα. ΄Ενιωσα τέτοια ντροπή, μας πρόσβαλλαν τόσο πολύ! Μας κυνηγούσαν γυμνές μέσα στο διαμέρισμα. Στο Ιράν κανείς δεν μιλάει για το σεξ, είναι ένα θέμα ταμπού. Οι γονείς της τηλεφώνησαν στη μητέρα μου. Μαζί αποφάσισαν να ενημερώσουν το σχολείο. Δεν ήξεραν τί να κάνουν, τα γεγονότα τους είχαν ξεπεράσει. Νόμιζαν ότι το σχολείο μπορεί να μας ξαναφέρει στον ίσιο δρόμο. Ότι δεν έιμαστε παρά δύο παιδιά που έκαναν μία ανοησία.

Ερ. Ποια ήταν η αντίδραση των υπευθύνων του σχολείου σας;

Ήταν απαίσια. Οι γονείς μας νόμιζαν ότι έπρατταν το σωστό, αλλά το σχολείο αποφάσισε να μας αποβάλλει. Ένα μήνα πριν τις εξετάσεις για το απολυτήριο! Σαν να μην έφτανε αυτό, ο διευθυντής του σχολείου έδωσε τα στοιχεία μας στο Υπουργείο Παιδείας. Έτσι ήταν αδύνατο να γραφτούμε σε άλλο σχολείο. Για ένα κορίτσι στο Ιράν, η αποβολή από το σχολείο είναι ένα από τα χειρότερα πράγματα. Χάσαμε το έδαφος κάτω από τα πόδια μας και η μητέρα μου αισθάνθηκε προδομένη. Τρομοκρατήθηκε στην ιδέα ότι ο πατέρας μου θα μάθαινε τους λόγους της αποβολής. Πλήρωσε για να με πάρουν σε μια σχολή πληροφορικής και βρήκα δουλειά σαν γραμματέας σε ένα εργοστάσιο αυτοκινήτων.

Ερ. Τι απέγινε η Αζά;

Οι γονείς της της απαγόρευσαν να με ξαναδεί, αλλά συνεχίσαμε να συναντιόμαστε στα κρυφά. Η παρανομία δυνάμωσε τον έρωτά μας. Περίμενα λίγους μήνες για να κερδίσω την εμπιστοσύνη των προϊσταμένων μου στην εταιρεία και τελικά κατάφερα να τους πείσω να την προσλάβουν στο εργοστάσιο. Από τύχη, την έβαλαν να δουλέψει στο ίδιο γραφείο με μένα. Όταν το έμαθα, ήμουν η πιο ευτυχισμένη γυναίκα στον κόσμο! Τρώγαμε μαζί το μεσημέρι και βρισκόμασταν κρυφά στις τουαλέτες. Εκεί βγάζαμε τη μαντίλα και φιλιόμασταν με πάθος. Προσέχαμε πολύ να μην καταλάβει κανένας τίποτα. Αλλά μετά από μερικούς μήνες, ένας από τους προϊσταμένους το πρόσεξε. Νόμιζε ότι πηγαίναμε μαζί για να καπνίσουμε μαριχουάνα! Έβαλαν το ισλαμικό συμβούλιο του εργοστασίου να μας κατασκοπεύει αδιάκοπα, όλος ο κόσμος μας συζητούσε και η κατάσταση γρήγορα έγινε ανυπόφορη. Ευτυχώς γι’αυτήν, η Αζά αποφάσισε να παραιτηθεί εγκαίρως.

Ερ. Εσείς όμως παραμείνατε στη θέση σας;

Ναι, ήμουν πεπεισμένη ότι κανείς δεν μπορούσε να αποδείξει τίποτα. Πού να ήξερα! Ξεκίνησαν έναν ψυχολογικό πόλεμο μέχρι να σπάσω. Οι συνάδελφοι μου έλεγαν «αυτό που έκανες με την Αζά στις τουαλέτες δεν ήταν μουσουλμανικό!». Όλος ο κόσμος ήθελε να ομολογήσω. Κατέληξα να πω στον ψυχολόγο ότι οι άντρες μου προκαλούν απέχθεια. Εκείνη τη στιγμή άρχισε η κόλαση για μένα. Με συνέλαβαν επίσημα για ιατρικούς λόγους και με έκλεισαν για μήνες σε μια ψυχιατρική κλινική. Με ανάγκασαν να παίρνω φάρμακα. Με ανέκριναν χωρίς σταματημό. Ήθελαν να μάθουν για ποιο λόγο δεν μου αρέσουν οι άντρες. Παραληρούσα, δεν ήμουν πια ο εαυτός μου. Όταν βγήκα ήμουνα άλλος άνθρωπος. Την πρώτη μέρα που επέστρεψα στο εργοστάσιο, οι προϊστάμενοι με κάλεσαν να μου μιλήσουν. Με ρώτησαν αν έχω επιστρέψει στον ίσιο δρόμο. Η απάντησή μου ήταν «Δεν γνωρίζω για ποιο δρόμο μιλάτε. Μου αρέσουν οι γυναίκες». Όλα αυτά βέβαια ήταν ένα θέατρο. Έξω με περίμενε ήδη ένα αυτοκίνητο. Αφού μου ανακοίνωσαν την απόλυσή μου, τρεις άντρες με έβαλαν μέσα στο αυτοκίνητο, μου έδεσαν τα μάτια και φύγαμε. Όταν μετά από ώρες ταξίδι μου ξανάνοιξαν τα μάτια ήμουνα σε ένα φριχτό δωμάτιο χωρίς παράθυρα με ένα βρώμικο στρώμα στο πάτωμα. Με βασάνιζαν για τρεις μέρες, ήταν ένας εφιάλτης, δεν ήξερα τί κακό είχα κάνει. Με ρωτούσαν συνέχεια αν γνώριζα και άλλους ομοφυλόφιλους, που εγώ εκείνη την εποχή δεν ήξερα καν τί σημαίνει ομοφυλοφιλία! Αγαπούσα την Αζά, αυτό ήταν όλο! Δεν μπορούσα να καταλάβω τί μου έλεγαν, ήθελαν να τους δώσω πληροφορίες για τα άλλα μέλη του κυκλώματος. Ερχόντουσαν απροειδοποίητα, με χτυπούσαν και έκαιγαν τα πόδια μου με τσιγάρα. Και όταν έφευγαν με άφηναν στο απόλυτο σκοτάδι.

Ερ. Η ισλαμική αστυνομία θεώρησε ότι ανήκετε σε κάποιο παράνομο δίκτυο ομοφυλόφιλων. Τους δώσατε πληροφορίες για την Αζά;

Όχι, ευτυχώς δεν με ρώτησαν τίποτα για την Αζά. Αλλά μετά από τέσσερις μέρες ήμουν τόσο εξαντλημένη που δέχτηκα όλα όσα μου ζητούσαν. Τους είπα ότι θα παντρευτώ και θα τους δίνω πληροφορίες για άλλους ομοφυλόφιλους. Με έθεσαν υπό την επίβλεψη δύο γυναικών ψυχιάτρων από την κλινική. Γύρισα στη μητέρα μου και έπεισα τους γιατρούς ότι θα παντρευτώ και ότι θα γίνω πληροφοριοδότης. Μετά από κάποιο καιρό και αφού δεν τους είχα δώσει καμία πληροφορία, η υπεύθυνη με κάλεσε για να μου πει ότι έπρεπε να υποβάλλει την έκθεσή της. Μου είπε ότι δεν είχα άλλη επιλογή. «Είμαι υποχρεωμένη να πω στις αρχές αν πρέπει να λιθοβοληθείς ή να αλλάξεις φύλο». Μου εξήγησε ότι για να θεραπευτώ μπορώ να κάνω εγχείρηση και να γίνω άντρας, αλλά αν συνέχιζα όπως ήμουν θα με καταδίκαζαν σε θάνατο. Της ζήτησα μια εβδομάδα για να το σκεφτώ, ήταν ο απόλυτος παραλογισμός. Κατάλαβα ότι ήμουν με την πλάτη στον τοίχο και ότι ο μόνος τρόπος για να επιβιώσω ήταν να φύγω από τη χώρα.

Ερ. Πως μπορέσατε να φύγετε από το Ιράν αφού είχατε τεθεί υπό παρακολούθηση;

Δεν μπορούσα να πάρω το αεροπλάνο.Ο μόνος τρόπος για να φύγω ήταν μέσω Τουρκίας. Οι Ιρανοί δεν χρειάζονται βίζα για την Τουρκία και μπορεί κανείς να πάει με το λεωφορείο. Η μητέρα μου μάζεψε τα χρήματα για το ταξίδι και είπαμε στον πατέρα μου ότι φεύγω για να δουλέψω στην Ευρώπη και ότι από κει θα τους στέλνω χρήματα. Το ταξίδι κράτησε εβδομάδες ολόκληρες. Στην Κωνσταντινούπολη με ανέλαβε ένα δίκτυο διακίνησης παράνομων μεταναστών. Δεν ήξερα που με πήγαιναν και δεν με ένοιαζε. Με έβαλαν σε ένα φορτηγό, φοβήθηκα μήπως με εξαπατήσουν αφού δεν υπήρχε καμία εγγύηση. Μια μέρα η πόρτα του φορτηγού άνοιξε και μου έδωσαν ένα χαρτί που έγραφε στα γαλλικά «Είμαι η Μυριάμ και είμαι Ιρανή».

Ερ. Που βρισκόσασταν;

Στην Αλενσόν, στη Νορμανδία. Ήταν Οκτώβριος του 2004. Κρύωνα, ήμουν βρώμικη και πεινασμένη. ‘Εδειξα το χαρτί μου σε έναν αστυνομικό που ήταν καλός μαζί μου. Με πήγε σε ένα καταφύγιο για άστεγους. Εκεί η Οργάνωση Καθολικής Βοήθειας μου αγόρασε ένα εισιτήριο για το Παρίσι. Μου είπαν που να υποβάλλω τα χαρτιά μου για την αίτηση παροχής ασύλου. Στο Παρίσι κοιμόμουν σε τηλεφωνικούς θαλάμους και σε νοσοκομεία και έτρωγα στα συσσίτια για τους άστεγους. Πέρασε αρκετός καιρός πριν μου βρουν ένα μέρος για να μείνω και μου έδωσαν την κίτρινη κάρτα που μου επιτρέπει να λαμβάνω 300 ευρώ το μήνα [επίδομα που δικαιούνται για ένα έτος όσοι ζητούν άσυλο]. Μόλις τότε μπόρεσα να τηλεφωνήσω στη μητέρα μου και να της πως ότι είμαι ζωντανή.

Ερ. ‘Εχετε καθόλου νέα από την Αζά;

Ναι. Μπόρεσε να μου περάσει ένα μήνυμα για να μου πει ότι χαίρεται που κατάφερα να φύγω. ‘Εχει αποπειραθεί να αυτοκτονήσει, την έχουν παντρέψει με έναν πολύ μεγαλύτερό της άντρα και έπαθε καρδιακή προσβολή. Αλλά είναι ακόμα ζωντανή.

Ερ. Πότε υποβάλλατε αίτηση για άσυλο;

Κατέθεσα τα χαρτιά μου τον Ιανουάριο του 2005. Τους διηγήθηκα όλη την ιστορία, αλλά η αίτησή μου απορρίφθηκε τον Δεκέμβριο του 2005. Ανάμεσα στα υπόλοιπα έγγραφα τους είχα καταθέσει και το πιστοποιητικό που αποδεικνύει τον εγκλεισμό μου σε ψυχιατρείο, υπογεγραμμένο από την υπέυθυνη της κλινικής. Η υπηρεσία δέχθηκε την ομοφυλοφιλία μου αλλά θεώρησε ότι «οι δηλώσεις σχετικά με την συμπεριφορά των ιρανικών αρχών και τις απειλές εναντίον των υπόλοιπων μελών της οικογένειας υπήρξαν συγκεχυμένες» καθώς και ότι «δεν έχει στοιχειοθετηθεί επαρκώς η βαρύτητα των καταγγελιών ούτε ο κίνδυνος που διατρέχει η αιτούσα σε περίπτωση που απελαθεί». ΄Εχω ασκήσει έφεση και περιμένω μια απάντηση. Αλλά ο χρόνος περνάει. Και δεν αισθάνομαι άνετα στο καταφύγιο. Είναι γεμάτο με άντρες και δεν έχω πει σε κανέναν ότι είμαι λεσβία. Φοβάμαι μήπως η αίτησή μου απορριφθεί εκ νέου. Δεν θέλω να γυρίσω στο Ιράν. Θα ήθελα να αποκτήσω χαρτιά για να μπορέσω να δουλέψω, να σπουδάσω και να ξαναρχίσω τη ζωή μου. Περιμένοντας κάνω μαθήματα γαλλικών. Και ελπίζω πάντα μια μέρα να μπορέσω να ξαναδώ την Αζά.

ΤΟ ΣΥΜΦΩΝΟ ΣΥΜΒΙΩΣΗΣ ΣΤΗ ΓΑΛΛΙΑ: ΕΠΤΑ ΧΡΟΝΙΑ ΕΥΤΥΧΙΑΣ;

Τρίτη 9 Νοεμβρίου 1999 8 το βράδυ στο Παρίσι, στην αίθουσα του Συνταγματικού Συμβουλίου. Μέσα στην τεταμένη ατμόσφαιρα, ένας από τους δικαστές διαβάζει την απόφαση σχετικά με τη συνταγματικότητα του νόμου για το Σύμφωνο Συμβίωσης (στα γαλλικά PaCS – Κοινωνικό Σύμφωνο Αλληλεγγύης). Εκτός από τους δημοσιογράφους μόνο λίγοι προνομιούχοι -ανάμεσά τους εκπρόσωποι των οργανώσεων που στηρίζουν τη νέα νομοθεσία- είναι παρόντες στην αίθουσα. ΄Εξω περιμένουν λιγοστοί πολέμιοι. Το Συμβούλιο βάζει μια για πάντα τέλος στις ελπίδες τους για μια ανατροπή της τελευταίας στιγμής μετά από 13 μήνες άγριων διαξιφισμών, και αποδέχεται ότι ο νόμος συμφωνεί με το πνεύμα του γαλλικού συντάγματος. Ξέσπασμα ενθουσιασμού μέσα στη σεπτή αίθουσα. Στις 18 του μήνα, μόλις τρεις ημέρες μετά τη δημοσίευση του νόμου, ο Ντομινίκ Αντάμσκι και ο Φρανσίς Ντεκένς γίνονται το πρώτο ζευγάρι που θα υπογράψει Σύμφωνο Συμβίωσης (στις 24 Φεβρουαρίου του 2006 παντρεύτηκαν στο Βέλγιο).
Επτά χρόνια μετά καμιά από τις θεομηνίες που προέβλεπαν οι αντίπαλοι της νέας νομοθεσίας δεν έχει πλήξει τη Γαλλία! Οι αρχικοί ενδοιασμοί κάποιων βουλευτών της (τότε) αριστερής πλειοψηφίας έδωσαν φτερά στους συντηρητικούς βουλευτές οι οποίοι και επιστράτευσαν την πλέον καλπάζουσα φαντασία τους κατά τη διάρκεια της συζήτησης στην Εθνική Αντιπροσωπεία. Μεγάλο σουξέ στο ρεπερτόριό τους είχε ο παραλληλισμός της ομοφυλοφιλίας με τη ζωοφιλία. «Το Σύμφωνο Συμβίωσης μοιάζει με καυτή πατάτα που οι δήμαρχοι θα πετάξουν στους δικαστές και αυτοί στις κτηνιατρικές υπηρεσίες!» ξεσπάει ένας συντηρητικός βουλευτής. ΄Ενας άλλος αποκαλεί το νομοσχέδιο «Σύμφωνο Επίκτητης Ανοσολογικής Συμβίωσης», ενώ ένας τρίτος δεν διστάζει να συσχετίσει την ομοφυλοφιλία με την παιδεραστία και αναρωτιέται: «Πώς θα μπορούμε από δω και πέρα να ορίζουμε το έγκλημα της παιδοφιλίας;». Κάποιος συνάδελφός τους δηλώνει στη Φιγκαρό: «Την ώρα που δημιουργούμε αναμορφωτήρια για τους νέους, είναι παράδοξο να θέτουμε σε κίνδυνο τον θεσμό της οικογένειας με το Σύμφωνο Συμβίωσης». Η πιο διάσημη πολέμιος του Συμφώνου, υπερσυντηρητική βουλευτής Κριστίν Μπουτέν, θεωρεί ότι το ίδιο το μέλλον της κοινωνίας τίθεται σε κίνδυνο: «Όσοι πολιτισμοί αποδέχθηκαν την ομοφυλοφιλία ως κανονικό τρόπο ζωής κατέληξαν στην παρακμη». ΄Αλλοι προέβλεπαν αύξηση της εγκληματικότητας: «Το Σύμφωνο Συμβίωσης πρόκειται να αποσταθεροποιήσει την κοινωνία. Εφόσον οι νέοι μας δεν θα έχουν πια αξίες, θα σημειώνονται όλο και περισσότεροι φόνοι, ληστείες και βιασμοί».
΄Εκτοτε κάποιοι πολιτικοί της δεξιάς έχουν εκφράσει τη μεταμέλειά τους για τα επιχειρήματα που μεταχειρίστηκαν τότε, όπως ο Νικολά Σαρκοζί που παραδέχθηκε ότι ενδέχεται να «πλήγωσαν» την ομοφυλοφιλική κοινοτήτα. Κανείς όμως δεν φανταζόταν ότι το Σύμφωνο Συμβίωσης θα γνώριζε τέτοια επιτυχία. Επιτυχία που δεν περιορίζεται στα ομοφυλόφιλα ζευγάρια, αλλά και στους ετεροφυλόφιλους που έχουν εκτιμήσει την απλότητα της διαδικασίας, τόσο κατά τη σύναψη του Συμφώνου όσο και σε περίπτωση διάλυσης. Παρόλο που το Σύμφωνο Συμβίωσης δεν προσφέρει τα ίδια δικαιώματα με τον γάμο, περισσότερα από 263 χιλιάδες ζευγάρια το επέλεξαν τα επτά τελευταία χρόνια και από αυτά μόνο 34 χιλιάδες έχουν χωρίσει σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία του Υπουργείου Δικαιοσύνης. Μόνο το 2005, 65 χιλιάδες ζευγάρια υπέγραψαν Σύμφωνο Συμβίωσης, αύξηση κατά 51% σε σχέση με την προηγούμενη χρονιά.

Οι ανισότητες παραμένουν

Η άνιση μεταχείριση που προβλέπει για τα ζευγάρια το Σύμφωνο Συμβίωσης σε σχέση με τον γάμο γίνεται ολοένα και λιγότερο αποδεκτή και η πίεση προς την Αριστερά για επέκταση του δικαιώματος του γάμου στα ζευγάρια του ίδιου φύλου έχει σαν αποτέλεσμα η σημερινή κεντροδεξιά πλειοψηφία να ψηφίζει βελτιώσεις ενός νόμου τον οποίο είχε πολεμήσει όταν βρισκόταν στα έδρανα της αντιπολίτευσης. Τον Ιούνιο του 2006 στα πλαίσια της μεταρρύθμισης του κληρονομικού δικαίου ψηφίστηκαν σημαντικές τροποποιήσεις όπως η πρόβλεψη για καταμερισμό των αγαθών που αποκτήθηκαν κατά τη διάρκεια της συμβίωσης, ενώ η ελάχιστη περίοδος που απαιτείται για υποβολή κοινής φορολογικής δήλωσης μειώθηκε στον ένα χρόνο από τρία που ήταν μέχρι τότε. Πάντως σημαντικές βελτιώσεις, όπως το δικαίωμα στη σύνταξη του αποθανόντος συντρόφου και η βελτίωση των διαδικασιών όταν ένας εκ των δύο είναι ξένος χωρίς δικαίωμα παραμονής, παραμένουν στα χαρτιά. Αν και πολλά ζευγάρια δεν έχουν επιλέξει το σύμφωνο συμβίωσης -είτε γιατί αρνούνται την επισημοποίηση της σχέσης τους, είτε γιατί προτιμούν τον γάμο- η ανάγκη για αμοιβαία προστασία έχει πείσει πολλούς άλλους: «Υπογράψαμε από έρωτα, αλλά και για λόγους προστασίας» μας εξηγεί ο Ζαν-Λυκ. «Ο σύντροφός μου είναι ιδιοκτήτης ενός σπιτιού. Αν πάθει κάτι μπορώ να μείνω εκεί τουλάχιστον δύο χρόνια.» Υπάρχει επίσης το ζήτημα της υπηκοότητας. Ο Μαρκ και ο Ρούμπεν ήταν το πρώτο ζευγάρι διαφορετικής εθνικότητας που σύναψε Σύμφωνο Συμβίωσης στις 3 Δεκεμβρίου 1999. Ο Μαρκ εξηγεί: «Ήταν ο μόνος τρόπος για να λύσουμε το θέμα της άδειας παραμονής του Ρούμπεν. Δεν ήταν όμως εύκολο και, παρότι ζούσαμε ήδη πέντε χρόνια μαζί, χρειάστηκαν μήνες πριν μπορέσει τελικά να λάβει άδεια παραμονής για οικογενειακούς λόγους». Και τα προβλήματα δεν τελειώνουν εδώ. «Ανησυχούμε για το ζήτημα της κληρονομιάς σε περίπτωση που ένας από μας πάθει κάτι».

Αναμνήσεις

Επιπλέον πολλά ζευγάρια εκφράζουν τη δυσαρέσκειά τους για το πόσο στεγνή και γραφειοκρατική είναι η όλη διαδικασία. Το γραφείο του ληξιαρχείου σίγουρα δεν είναι ο πιο ονειρεμένος χώρος για να ενώσουν δύο άνθρωποι τις ζωές τους! Αλλά ακόμα και στις πιο κωμικές περιστάσεις, δεν είναι λίγοι αυτοί που αναζητούν να αντλήσουν κάποιο συναίσθημα από μια διαδικασία που κρατάει το πολύ μερικά λεπτά. «Το κάναμε πριν δύο χρόνια, είχαμε πάει οι δυο μας και δεν είχαμε προβλέψει καμία τελετή» διηγείται ο Τομάς. «Είπαμε ότι το κάνουμε για να πληρώνουμε λιγότερους φόρους και να αγοράσουμε μαζί σπίτι. Αλλά ο συναισθηματισμός της ληξιάρχου μας κατέλαβε εξαπίνης! Μόλις υπογράψαμε τα χαρτιά μας είπε ‘ορίστε, τελείωσε!’ με ένα χαμόγελο στα χείλη και δάκρυα στα μάτια. Ξαφνικά ευχηθήκαμε να είχαμε κάποιον να μας πετάξει ρύζι στα σκαλιά του δικαστηρίου!» Κάτι που εξηγεί για ποιο λόγο πολλοί δήμαρχοι, κυρίως της Αριστεράς, επιθυμούν την καθιέρωση κάποιας τελετής.
Πολλοί θυμούνται με συγκίνηση τη μέρα που τους έγινε η πρόταση. Ο Λωράν διηγείται: «Ήμασταν στο σπίτι των γονιών μου για τα 30ά μου γενέθλια. Την ώρα του γλυκού, ο Γκαμπριέλ σηκώθηκε και ζήτησε από τη μητέρα μου το χέρι μου. Η μαμά μου άρχισε να κλαίει, ο πατέρας μου και οι παππούδες μου είχαν μείνει με ανοιχτό το στόμα! Αυτό που μου έκανε εντύπωση ήταν όταν άρχισα και εγώ να κλαίω. Αργότερα όταν μείναμε οι δυο μας, γονάτισε και μου πρόσφερε το δαχτυλίδι μαζί με ένα μπουκέτο λουλούδια. Τί υπέροχη ανάμνηση!» Όταν ο Ερίκ και ο σύντροφός του πήγαν στο δικαστήριο, ένα συνεργείο από εργάτες έκανε επισκευές. «Ο θυρωρός δεν γνώριζε για ποιο λόγο ήμασταν εκεί και μας κοίταγε περίεργα. Εμείς ντυμένοι πολύ επίσημα ανάμεσα στους εργάτες που περιφερόντουσαν μέσα στους φρεσκοβαμμένους διαδρόμους.» Μετά το τέλος της διαδικασίας, το ζευγάρι έψαχνε κάποιον για να τους τραβήξει μια φωτογραφία μπροστά από το δικαστήριο. «Βλέπουμε κάποιον που κατευθύνεται προς την είσοδο. Του ζητάω να μας τραβήξει μια φωτογραφία. Έδειχνε πολύ συνεσταλμένος. Αργότερα μάθαμε ότι ήταν ο πρόεδρος του δικαστηρίου!».
Για τον Ερίκ και τον ινδικής καταγωγής Σάντος, που σήμερα έχουν χωρίσει, το Σύμφωνο Συμβίωσης ήταν ο μόνος τρόπος για να παραμείνουν μαζί. Υπέγραψαν μετά από πέντε χρόνια συμβίωσης και στην Ινδία, μια χώρα όπου η ομοφυλοφιλία τιμωρείται με δέκα χρόνια φυλάκιση. Ο Ερίκ θυμάται: «Μόλις φτάσαμε με τα χαρτιά μας στο προξενείο, μας υποδέχθηκαν με φανερή ενόχληση. Κανείς δεν είχε μάθει να χειρίζεται το σχετικό λογισμικό! Αναγκαστήκαμε να ξαναπάμε μετά από τρεις εβδομάδες και ευτυχώς που ο Σάντος ήταν προγραμματιστής και μπόρεσε να μπει στον υπολογιστή για να περάσει μόνος του τα δεδομένα, κάτω από το άγρυπνο βλέμμα του πρόξενου. Μία ώρα μετά, τα πιστοποιητικά μας είχαν εκδοθεί και ο ίδιος ο πρέσβυς μας πρόσφερε ένα κοκτέιλ για να μας ευχηθεί.» Για τη Σαγκάν, οι αναμνήσεις δεν είναι τόσο ευχάριστες. «Πήραμε την απόφαση βεβιασμένα για επαγγελματικούς λόγους και έπρεπε να μαζέψουμε γρήγορα τα απαραίτητα έγγραφα και να ειδοποιήσουμε τους δικούς μας. Τηλεφώνησα στη μητέρα μου. ‘Κάντε ό,τι θέλετε’ μου είπε και δεν ήρθε στο δικαστήριο. Η πεθερά μου μας απάντησε ‘Α ναί; να μου βγάλετε ένα αντίγραφο του πιστοποιητικού γιατί δικαιούμαι μια μέρα άδεια’! Όταν έφτασε η μεγάλη μέρα ήταν η χαριστική βολή. Η ληξίαρχος έκανε λάθος στο επώνυμό μου και αρνήθηκε να εκδώσει καινούριο πιστοποιητικό. Η συνέχεια ήταν ακόμα πιο καταστροφική. Οι φωτογραφίες με τις βέρες καταστράφηκαν στην εμφάνιση και το εστιατόριο ήταν απαίσιο!» Δύο χρόνια μετά το ζευγάρι χώρισε. «Μας δέχτηκε ένας εξαιρετικά εξυπηρετικός ληξίαρχος που ανέλαβε την υπόθεσή μας και μας κατατόπισε θαυμάσια σχετικά με τις διαδικασίες που έπρεπε να ακολουθήσουμε. Αυτή τη φορά όλα πήγαν ρολόι, καμία σχέση με δύο χρόνια πριν!» Τέλος υπάρχουν αυτοί που γελάνε ακόμα με την κωμική πλευρά του θέματος. Ο Λωράν υπέγραψε πριν τρία χρόνια στο γαλλικό προξενείο του Λονδίνου. Ο πρόξενος ανάγκασε το ζευγάρι να βγάλει φωτογραφίες μπροστά στο πορτρέτο του Προέδρου της Δημοκρατίας. Το αποτέλεσμα; «΄Οταν οι φωτογραφίες εμφανίστηκαν τί να δούμε; Τρεις φωτογραφίες του Σιράκ! Εμείς δεν φαινόμαστε πουθενά!»
Επτά χρόνια μετά την υιοθέτησή του, το Σύμφωνο Συμβίωσης είναι πλέον μια κοινωνική πραγματικότητα και κανείς δεν σκέφτεται σοβαρά την κατάργησή του. Αλλά η κοινωνική πίεση για την επέκταση του γάμου στα ζευγάρια του ίδιου φύλου, σίγουρα θα έχει επιπτώσεις σε ένα θεσμό το μέλλον του οποίου πρέπει να εξεταστεί σοβαρά. Ένα μέλλον που αφορά πλέον περισσότερα από 400 χιλιάδες άτομα στη Γαλλία.

ΛΟΥΚΙΝΟ ΒΙΣΚΟΝΤΙ (1906-1976) ΠΡΙΓΚΙΠΑΣ ΚΑΙ ΚΑΤΑΡΑΜΕΝΟΣ

«Ήρθα στον κόσμο την ημέρα των νεκρών και αυτή η ημερομηνία με συνοδεύει σε όλη μου τη ζωή σαν κακός οιωνός» έγραφε ο Λουκίνο Βισκόντι, κόμης του Μοντρόνε, τελευταίος επίγονος μιας γενιάς αριστοκρατών που κινούσε τα νήματα στη Λομβαρδία για 200 χρόνια. Γεννημένος στις 2 Νοεμβρίου 1906, ο Λουκίνο Βισκόντι μεγάλωσε με τους τρεις αδελφούς και τις τρεις αδελφές του και πέρασε τα νεανικά του χρόνια νωχελικός δανδής ανάμεσα στο θεωρείο του στη Σκάλα, ένα κάστρο κοντά στην Πλακεντία, διακοπές στο Λιντό της Βενετίας και αδιάφορες περιπλανήσεις στο οικογενειακό παλάτσο στο Μιλάνο, το βαρυφορτωμένο με αμέτρητους καλλιτεχνικούς θησαυρούς. Ο πατέρας του Τζουζέπε τον βοήθησε να ανακαλύψει το έργο του Προυστ. Η μητέρα του Κάρλα που γνώριζε τον Βέρντι και ήταν φίλη του Πουτσίνι και του Τοσκανίνι, τον έκανε να αγαπήσει τη μουσική. «Σαν σκηνικό στη ζωή μου υπήρχε πάντα όλη αυτή η κουλτούρα που δεν με άφηνε ποτέ σε ησυχία» έλεγε ο ίδιος. Αλλά μέσα σε αυτή τη χλιδή, ο νεαρός Λουκίνο παρακολουθεί ανημπορος το δράμα που τσακίζει τις ζωές των γονιών του. Η μητέρα του ταπεινωμένη από τους ομοφυλοφιλικούς δεσμούς του συζύγου της, τον αφήνει. Ο Βισκόντι αποκυρήσσει τον πατέρα του και αφιερώνεται ολόψυχα στη μητέρα του για την οποία αργότερα θα πει ότι «έμοιαζε με όραμα μαγικό που το περιτριγύριζαν μέτρα ολόκληρα από τούλι σαν σύννεφα»

Δεν προκαλεί έκπληξη λοιπόν ότι μέχρι τα 35 του χρόνια αυτός ο άνθρωπος που ανακάλυψε τη δική του ομοφυλοφιλία με ένα μίγμα φρίκης και ευτυχίας, περιφέρει άσκοπα την ανία του κομψού και διαβασμένου αριστοκράτη. Η αγάπη του για τους άντρες μετατρέπεται σε απαγορευμένο θέμα ακόμα και για τους πιο κοντινούς του ανθρώπους. Μετά τη στρατιωτική του θητεία όπου τρομοκρατεί το τάγμα του, ξεκινάει ένα ιπποφορβείο με άλογα κούρσας. Ακολουθούν τα τρελά χρόνια του Μεσοπολέμου όπου συχνάζει στα πιο φημισμένα σαλόνια του Παρισιού και συνεχίζει ατάραχος τις κομψές περιπλανήσεις του στο ναζιστικοποιημένο Βερολίνο και τη φασίζουσα Ιταλία. Μοιάζει να διατρέχει την εποχή του χωρίς να κατατρέχεται ο ίδιος από αυτήν. Θα είναι ο πρώτος του εραστής, ο γερμανός φωτογράφος και εχθρός του φασισμού Χορστ Π. Χορστ που θα σκαλίσει για πρώτη φορά τη θράκα της πολιτικής του συνείδησης. Χάρη στην Κοκό Σανέλ γνωρίζει τον Ζαν Ρενουάρ και το 1936 σχεδιάζει τα κοστούμια για την ταινία του Εκδρομή στην Εξοχή. Αυτή η εμπειρία θα καθορίσει το πεπρωμένο του. Τότε ανακαλύπτει τον κινηματογράφο, το Λαϊκό Μέτωπο και τον κομμουνισμό. Κάτι που, μετά την επιστροφή του στην Ιταλία κατά τις παραμονές του 2ου Παγκοσμίου Πολέμου, θα του στοιχίσει ένα διάστημα στη φυλακή και μπλεξίματα με τη Γκεστάπο.

Σχεδόν κατά τύχη γυρίζει το 1943 την πρώτη του ταινία Ossessione (Διαβολικοί Εραστές), κινηματογραφική μεταφορά του ωμού μυθιστορήματος του αμερικάνου Τζέημς Κέιν Ο Ταχυδρόμος Χτυπάει Πάντα Δυο Φορές. Ταινία που σκόπευε να γυρίσει ο Ρενουάρ αν ο πόλεμος δεν τον εμπόδιζε. Ο Βισκόντι αναλαμβάνει αυτό το ατίθασο σχέδιο και δημιουργεί ένα έργο σκοτεινού ερωτισμού δυνατό και ακανθώδες. Η ταινία εγκαινιάζει τον ιταλικό νεορεαλισμό στο σινεμα. Εν μέσω του παρακμιακού και παρακμάζοντος φασισμού μετατρέπεται σε αρχάγγελο του λαϊκισμού -κάτι που θα του επιτρέψει να γλιτώσει παρά τρίχα το εκτελεστικό απόσπασμα-, ένα άροτρο που σκαλίζει συνειδήσεις με ταινίες όπως το θαυμάσιο ντοκιμαντέρ Η Γη που Τρέμει και η Bellissima με την Άννα Μανιάνι.

Στροφή στο έργο του θα είναι το Senso το 1954. Εμπνευσμένη από τη νουβέλα του Καμίλο Μπόιτο, αυτή η ερωτική τραγωδία στην Ιταλία της περιόδου του Ρισορτζιμέντο διασταυρώνει την επίσημη Ιστορία με το ανεκδοτολογικό στοιχείο. Ο νεορεαλισμός σε αυτή την ταινία αντικαθίσταται από αυτό που ο Βισκόντι αποκαλεί «ρομαντικό ρεαλισμό», ένας ορισμός παράδοξος και προβληματικός που θα χαρακτηρίσει στη συνέχεια την πλειοψηφία των έργων του. «Τα ανθρώπινα πάθη είναι η κινητήριος δύναμη της Ιστορίας» είναι η εξήγηση που δίνει ο ίδιος. Με αυτή την υπερπαραγωγή (1392 ηθοποιοί, 2100 ιππείς, 8000 κομπάρσοι!) αποκαλύπτεται η προτίμησή του στο επικό στοιχείο και ο έρωτάς του για τη λεπτομέρεια, στοιχεία που θα τρομοκρατούν τους παραγωγούς του για πολύ καιρό!

Μετά την κινηματογραφική αναγνώριση στρέφεται στο θέατρο και αναλαμβάνει τη σκηνοθεσία παραστάσεων όπερας χάρη στη Μαρία Κάλλας που θα ανοίξει ξανά τις πόρτες της Σκάλας σε αυτόν που η κοινωνική του τάξη αποκαλεί ο Κόκκινος Κόμης. Ο ίδιος επαναλαμβάνει τη βεβαιότητά του ότι μόνο ο μαρξισμός-λενινισμός μπορεί να σώσει την ανθρωπότητα, αλλά συχνά κρύβει τη Ρολς Ρόις που τον μεταφέρει στα γυρίσματα πίσω από τα τεράστια πανό των σκηνικών. Ελάχιστα εγκλιματισμένος στην οικογένεια του ιταλικού σινεμά, φτάνει σε σημείο να δηλώσει ότι «όλοι οι σκηνοθέτες που το όνομά τους τελειώνει σε –ίνι είναι ατάλαντοι». Όταν το πληροφορείται, ο Φελίνι απαντάει: «Ποιος το είπε αυτό; Ο Βισκοντίνι;» Τα λεπτοκαμωμένα χείλη του μπορούν να προφέρουν, ανάλογα με τη μέρα, σοφά αποφθέγματα ή αυταρχικές διαταγές: «Μια σταρ είναι σαν καθαρόαιμο άλογο. Πρέπει να την καλοπιάνεις, να την χαϊδέυεις ή να την μαστιγώνεις». Παρ’όλα αυτά οι μεγάλες σταρ συνωστίζονται για να δουλέψουν μαζί του. Στα πρόσωπα της Αλίντα Βάλι (Senso), της Σιλβάνα Μαγκάνο (Θάνατος στη Βενετία), της Κλαούντια Καρντινάλε (Γατόπαρδος) και της Ρόμι Σνάιντερ (στον Λουδοβίκο, το Λυκόφως των Θεών της προσφέρει το ρόλο της Ελισσάβετ της Αυστρίας τον οποίο έχει ήδη ερμηνεύσει στη Σίσυ) αναζητά παντοτινά την Κάρλα, το πρόσωπο της μητέρας του για την οποία λέει ότι δεν υπάρχει στιγμή στη ζωή του που να μην φωτίζεται από την ανάμνησή της.

Aλέν Ντελόν, Ζαν Σορέλ, Χέλμουτ Μπέργκερ

Στους άντρες, έχει το χάρισμα να ανακαλύπτει ηθοποιούς με ένα ιδιαίτερο φυζίκ που συνδυάζει το έυθραυστο του πρωτάρη με τη ζωώδη ομορφιά -όπως ο Αλέν Ντελον (Ο Ρόκο και τα αδέλφια του), ο Ζαν Σορέλ (Σάντρα) ο Χέλμουτ Μπέργκερ (στους Καταραμένους και τον Λουδοβίκο) και ο Μπγιορν Άντερσεν (ο Τάτζιο στον Θάνατο στη Βενετία)- και να τους μετατρέπει σε πλάσματα μυθικά και μυθοποιημένα. Η ομοφυλοφιλία θα σημαδέψει αρκετά έργα του, σύμβολο γοητείας αλλά και απαγόρευσης. Πόσες από τις πιο σημαδιακές ταινίες του δεν μπορούν να ιδωθούν μέσα από αυτό το πρίσμα: στον Θάνατο στη Βενετία η παρακμή του γήρατος έρχεται αντιμέτωπη με τον πειρασμό της νεότητας, ενώ οι Καταραμένοι συμβολίζουν την κατάρρευση των ναζιστικών ηθών. Και τέλος στον Λουδοβίκο οι ερωτικές προτιμήσεις ενός χαμένου βασιλιά συνοδεύουν την κάθοδό του προς την τρέλα. Αλλά για τους δικούς του έρωτες και τα πάθη του γνωρίζουμε ελάχιστα. Πραγματικός άρχοντας της Αναγέννησης, δέχεται για πολύ καιρό τους καλεσμένους του στην έπαυλή του στη Βία Σαλάρια της Ρώμης ξαπλωμένος στο κρεβάτι, φορώντας μανσέτες από δαντέλα και περιστοιχισμένος από βάζα της δυναστείας των Μινγκ και μια στρατιά αυλικών που επαγρυπνεί για την ικανοποίηση και των πιο απίθανων επιθυμιών του. Κανείς όμως δεν μιλάει για τους πανέμορφους νεανίες που τον περιτριγυρίζουν. Δεν έχει έρθει ακόμα η ώρα των ταμπλόιντ. Και οι φελινικοί παπαράτσι που περιδιαβαίνουν την Αππία Οδό προτιμούν τα κοκέτικα φρου-φρου και τους ποδόγυρους μιας στάρλετ από τους απαγορευμένους έρωτες ενός σεβάσμιου σκηνοθέτη. Ποιος να μιλήσει λοιπόν για τον Χέλμουτ Μπέργκερ, ξανθό άγγελο και τελευταίο εραστή του δασκάλου; Σε αυτόν θα αναφερθέι με σκληρότητα ο ίδιος ο Βισκόντι προς το τέλος της ζωής του: «Ήταν ασήμαντος. Να όμως που απέκτησε προσωπικότητα», πριν προσθέσει: «Δεν είμαι πονηρός και συχνά με εκμεταλλεύονται». Επίσημα δεν θα μάθουμε τίποτα περισσότερο.

Νοσταλγία για μια ελίτ που χάθηκε

Για τους κοντινούς του ανθρώπους, το μοναδικό πάθος του Βισκόντι ήταν η μουσική που σημαδεύει όλες του τις ταινίες. Ο Βέρντι ξεσηκώνει τα πάθη των ηρώων του Senso, ο Βάγκνερ χύνει τα δηλητηριώδη φίλτρα του στο αίμα των Καταραμένων και στο ταλαιπωρημένο κορμί του Λουδοβίκου, ο Μάλερ ντύνει με τις σιωπές του την αγωνία του Θανάτου στη Βενετία. Καθώς γερνάει (ένα εγκεφαλικό τον αφήνει ημιπαράλυτο το 1970) η νοσταλγία για την καλλιεργημένη ελίτ που χάθηκε φαίνεται να υπερισχύει της συμπάθειας που τρέφει προς τους προλετάριους. Σκηνοθέτης των μεγάλων νεκρικών ρέκβιεμ, ο Βισκόντι μοιάζει με αφοσιωμένο πυροτεχνουργό που αναλύει και καταγράφει τα χημικά συστατικά ενός σύμπαντος πριν το αποκυρήξει και το παραδώσει στις φλόγες.

Ο θάνατος θα τον βρει στις 17 Μαρτίου 1976 στο σπίτι του στη Ρώμη καθώς βάζει τις τελευταίες πινελιές στο μοντάζ του Αθώου. Αυτό το έργο, που οι θαυμαστές του συχνά θεωρούν έλασσον, ίσως να είναι στην πραγματικότητα η καλλιτεχνική του διαθήκη. Η αυτοκτονία του Τζιανκάρλο Τζιανίνι μετά τη δολοφονία του νόθου παιδιού της γυναίκας του δεν συμβολίζει στην πραγματικότητα την αδυναμία της μεγάλης ιταλικής αριστοκρατίας να περάσει την σκυτάλη στην επόμενη γενιά; Η συγκίνηση από το θάνατό του είναι παγκόσμια, αλλά κάθε αφιέρωμα τον παρουσιάζει διαφορετικά. Κρυμμένος πίσω από τις χίλιες διαφορετικές εκδοχές της προσωπικότητάς του, τόσο πολυμορφικός και τόσο προικισμένος στις αντιφάσεις, πως μπορεί κανείς να τον περιγράψει με ακρίβεια; Ίσως μόνο ένας από τους ήρωές του μπορεί να τον συμβολίσει, ο βαυαρός βασιλιάς Λουδοβίκος που ενσάρκωσε ο Χέλμουτ Μπέργκερ, ο οποίος και δεν δίστασε μετά τον θάνατο του σκηνοθέτη να παρουσιάσει τον εαυτό του ως ο απαρηγόρητος «χήρος» του. Σαν τον γερμανό ηγεμόνα που χτίζει μια αυτοκρατορία πάνω σε όνειρα, ο Βισκόντι έκανε ταινίες όπως ο Λουδοβίκος έφτιαχνε κάστρα με τους πανύψηλους πυργίσκους τους που προσπαθούν να τρυπήσουν τον ουράνιο θόλο, ελπίζοντας ότι με αυτό τον τρόπο θα μπορέσει να πετάξει ψηλά αφήνοντας πίσω του τα καταστροφικά γήινα πάθη. Όπως ο Λουδοβίκος, έτσι και ο Βισκόντι ονειρευόταν να ατενίσει την κατοικία των θεών. Για μην γνωρίσει τελικά παρά μόνο το λυκόφως τους.

Ο ΕΡΧΟΜΟΣ ΤΗΣ ΑΝΟΙΞΗΣ

Ο Ντανιέλ Πουριάς είναι εκπαιδευτικός και καλλιεργεί εδώ και πολλά χρόνια το πάθος του με τη συγγραφή, έχοντας ήδη στο ενεργητικό του πολυάριθμα θεατρικά έργα. Tον περασμένο Μάϊο κέρδισε το πρώτο βραβείο στον Διαγωνισμό Διηγημάτων ενάντια στην Ομοφοβία που γίνεται κάθε χρόνο στη Γαλλία. Αντί να αντιμετωπίσει το θέμα του κατά μέτωπο, ο συγγραφέας επιλέγει να περιγράψει μια κατάσταση ανυπόφορης, όσο και αποκαλυπτικής, αναμονής.

Επτά το απόγευμα: η μέρα ήταν ζεστή. Μετά από ένα χειμώνα ιδιαίτερα μακρύ, η άνοιξη μοιάζει να θυμάται επιτέλους ότι έφτασε η σειρά της και ότι πρέπει να καλύψει το χαμένο έδαφος. Ο αέρας είναι πιο ελαφρύς, οι άνθρωποι μοιάζουν απελευθερωμένοι από ένα βάρος. Περπατάνε πιο αργά΄ εισπνέουν τον ζεστό αέρα΄ τον αφήνουν να κυλήσει στο αίμα τους, να φτάσει στους μύες τους, να φουσκώσει τις συρρικνωμένες κυψέλες στα πνευμόνια τους. ΄Εχουν το κεφάλι ψηλά σαν τα ηλιοτρόπια που έχουν ανάγκη τον ήλιο και ακολουθούν τη διαδρομή του για να μη χάσουν ούτε αχτίδα. Κανείς δεν έχει όρεξη να γυρίσει σπίτι, όλοι σκέφτονται μόνο πως να παρατείνουν τη βόλτα τους. Είναι επτά το απόγευμα και ούτε εγώ έχω όρεξη να γυρίσω. Κάνω σχέδια αλλά δεν είναι παρά κάστρα στην αμμουδιά. Γυρνάω σπίτι και σε περιμένω. Μόλις σού στειλα ένα SMS στο δρόμο «Πάμε κάπου για ποτό;». Δεν απάντησες... είναι ακόμα πολύ νωρίς. Πρέπει να΄σαι ακόμα σε κάποια σύσκεψη, απ’αυτές τις ατελείωτες όσο και άχρηστες συσκέψεις που σημαδεύουν τις μέρες σου και τις παρατείνουν πέρα από τη δίψα και τα σχέδιά μου.

Γυρνάω στο διαμέρισμα και για μια ακόμα φορά με συνεπαίρνει η αλλαγή του καιρού: είναι ένα τίποτα αλλά είναι εκεί, μια μυρωδιά, μια φωτεινότητα, ένας διαφορετικός ρυθμός, ένα αλλιώτικο χρώμα που ξανθαίνει το παρκέ, ψηλώνει τους τοίχους και μεγαλώνει το δωμάτιο. ΄Ενα αίσθημα νίκης, νίκης ενάντια στο χειμώνα, ενάντια στο χρόνο, ένα αίσθημα αναγέννησης, αθανασίας, μία εντύπωση ευτυχίας... Ναι, αυτό πρέπει νά’ναι τελικά η ευτυχία. Η αχτίδα του ήλιου που εισβάλλει από το παράθυρο και αντανακλάται στην επιφάνεια του τραπεζιού, ένα βλέμμα που χάνεται στην αντανάκλαση όσο περιμένεις τον άντρα που αγαπάς.

Μόνο ένα σύντομο μήνυμα για να σου πω ότι γύρισα σπίτι και ότι, ναι, την είδα τελικά την άνοιξη. ‘Ενα γρήγορο ντους, μουσική, πλένω τα πιάτα του πρωϊνού, συνειδητοποιώ ότι τέλειωσε ο καφές και κατεβαίνω γρήγορα στον μπακάλη. Mια ευκαιρία ακόμα για να βολτάρω, γυρνάω άσκοπα, κοιτάω τον κόσμο στα πεζοδρόμια και τα καφέ και για μια φορά τους βρίσκω όμορφους, αισθάνομαι ότι ανήκουμε όλοι στον ίδιο κόσμο.

Πριν δυο λεπτά άφησα μήνυμα στον τηλεφωνητή σου, το ίδιο που στέλνω κάθε απόγευμα: «΄Εφυγα από το γραφείο. Εσύ που είσαι; Απόψε σπίτι σου ή σπίτι μου; Ας πούμε σπίτι μου! Τί θες να φας;» Καμιά πρωτοτυπία, ένα μήνυμα όπως όλα, εντελώς μπανάλ και εντελώς ανθρώπινο. Πρέπει να ψωνίσω, να ετοιμάσω το δείπνο, να κόψω τη σαλάτα...έχω χρόνο. Άφησα το μήνυμα χωρίς καμία ιδιαίτερη σκέψη. ‘Εκλεισα το τηλέφωνο και ασχολήθηκα με κάτι άλλο.

Γυρίζω σπίτι: κοιτάω τα μηνύματα, διαβάζω λίγο, τακτοποιώ. Πήγε οκτώ παρά τέταρτο. Ρίχνω μια ματιά στο κινητό μου...τίποτα ακόμα. Δεν είναι ανησυχία, όχι, απλά μια απορία που περνάει απ’το μυαλό, που περνάει με την ταχύτητα του φωτός: πού είσαι; Πηγαίνω στην κουζίνα. Αρχίζω να ετοιμάζω το δείπνο, να πλένω τη σαλάτα, βάζω το κρέας στη φωτιά, προσπαθώ να επινοήσω μια σάλτσα από τα υλικά που έχω διαθέσιμα. Δεν βιάζομαι καθόλου, αφήνω το χρόνο να κυλήσει χωρίς να προσπαθώ να εξοικονομήσω ούτε λεπτό. Ενδιάμεσα σκέπτομαι εμάς, τα σχέδιά μας, αυτό που μου είπες το πρωί, τι θα κάνουμε το σαββατοκύριακο. Ξαφνικά μένω ακίνητος. Δεν είναι τίποτα, δεν το αναγνωρίζω ακόμα. Απλά ένα ψυχρό ρεύμα που κατεβαίνει από το σβέρκο, διατρέχει την σπονδυλική στήλη και εξαφανίζεται όπως ήρθε. Καλά-καλά δεν το προσέχεις. Βγάζω τα πιάτα και τα μαχαιροπήρουνα για νά’ ναι όλα έτοιμα μόλις έρθεις. Στο σαλόνι, ρίχνω μια ματιά στο κινητό μου. Κανένα μήνυμα. Πιάνω ένα βιβλίο, αρχίζω να διαβάζω και γρήγορα ξεχνιέμαι.

Είναι το φως, ή μάλλον η έλλειψή του, που μου διακόπτει την ανάγνωση. Ο ήλιος έχει πέσει, ακούω τις πόρτες των διπλανών διαμερισμάτων να ανοίγουν και να κλείνουν ξανά. Οι άνθρωποι γυρνάνε από τις δουλειές τους κουβαλώντας σακούλες με ψώνια. Όπως πάντα αυτή την ώρα τα βήματα ακούγονται πιο βαριά στις σκάλες, οι πόρτες κλείνουν με μεγαλύτερο θόρυβο. Ρίχνω μια ματιά στο εκκρεμές: Είναι εννέα παρά δέκα. Σου τηλεφωνώ ακόμα μια φορά και για ακόμα μια φορά, το τηλέφωνο δεν καλεί αλλά με συνδέει με τον τηλεφωνητή σου. Ξαφνικά η φωνή σου μου μοιάζει ψυχρή, σαν τη φωνή ενός ξένου. Σου αφήνω ένα ψυχρό μήνυμα γιατί δεν θέλω να νομίζεις ότι σε ανακρίνω, γιατί δεν θέλω να ακουστώ ανήσυχος. Ρωτάω απλά αν τέλειωσες τη δουλειά. Κλείνω και κοιτάω το κινητό μου. Το καταριέμαι από μέσα μου. Πριν λίγα χρόνια, αυτή η μικροσκοπική συσκευή δεν υπήρχε. Γιατί λοιπόν να ανησυχώ; Παίρνω δυο βαθιές ανάσες. Δεν είναι τίποτα. Θα αργήσεις το βράδυ, θα πάμε άλλη μέρα για ποτό. Η άνοιξη μόλις έχει αρχίσει. Μετά θά’ ρθει το καλοκαίρι και η αρχή του φθινοπώρου, τόσες ωραίες ημέρες. Το κουβάρι του χρόνου ξετυλίγεται αστραπιαία μπροστά μου, όλος αυτός ο χρόνος που μου ανήκει και τον οποίο θα μοιραστώ μαζί σου.

Ξαναπιάνω το βιβλίο μου. Η ιστορία δεν αργεί να με απορροφήσει και πάλι αλλά την ίδια στιγμή μια άλλη ιστορία αρχίζει να σχηματίζεται στο μυαλό μου. Η μία αρχίζει να μπερδεύεται μέσα στην άλλη. Που βρίσκεσαι; Δίπλα σε μια φράση, σε ένα χαρακτήρα, σε ένα γύρισμα της πλοκής, αυτές οι δύο λέξεις: «Πού βρίσκεσαι;» Κάπου-κάπου σηκώνω το βλέμμα και ακολουθώ τους δείκτες του ρολογιού. Το βλέμμα δυσκολεύεται να ξεκολλήσει όπως το προστάζει η λογική, ο χρόνος δεν πρόκειται να περάσει πιο γρήγορα έτσι. Πρέπει να επιστρέψω στο διάβασμα αλλά όχι, η ανησυχία αρχίζει σιγά-σιγά να παίρνει σάρκα και οστά, να διατρέχει τις γραμμές του κειμένου. Ξαναπιάνω το τηλέφωνο, σχηματίζω το νούμερο. Καμία απάντηση, πάντα ο τηλεφωνητής. Αφήνω ακόμα ένα μήνυμα αυτή τη φορά σε ένα τόνο πιο γλυκό, λιγότερο ψυχρό. Κρύβω την ανησυχία μου. Αλλά είναι δύσκολο να ακούσω τη φωνή σου καθώς σκέφτομαι ότι κάτι μπορεί να σου έχει συμβεί...ένα ατύχημα, κάτι σοβαρό...κάτι που δεν μπορώ να προσδιορίσω αλλά που δεν θα μου επιτρέψει ποτέ πια να σε ξαναδώ. Το περίεργο είναι ότι δεν σκέπτομαι την προδοσία, κάποια κρυφή σχέση. Όχι αυτό είναι κάτι συγκεκριμένο, αντιμετωπίσιμο, σχεδόν μέσα στη λογική των πραγμάτων. Δεν βλέπω παρά μόνο το μοιραίο. Και ξαφνικά αυτή η καθημερινότητα, αυτός ο μικρόκοσμος που έχουμε φτιάξει, αρχίζει να κλυδωνίζεται. Τα σχέδια που κάναμε, τα πρωϊνά που παίρνουμε μαζί, οι ρυθμοί που ακολούθησαν οι δυο ζωές μας τους λίγους μήνες που είμαστε μαζί, σε όλα αυτά μπαίνει τώρα ένα ερωτηματικό.

Σηκώνομαι, φτιάχνω το τραπέζι, τακτοποιώ τα πιάτα. Στην κουζίνα γεμίζω την κανάτα με νερό. Το ξεχνάω συχνά, καθώς σπάνια πίνω νερό μαζί με το φαγητό. Εσύ το θυμάσαι πάντα. Κοιτάω το τραπέζι του δείπνου μας και κάτι πιο δυνατό από μένα με κάνει να σου ξανατηλεφωνήσω. Και πάλι η φωνή σου, και πάλι κανένας χτύπος. Προσπαθώ να συγκρατήσω κάθε λέξη από το μήνυμά σου γιατί εκεί βρίσκεται η χροιά της φωνής σου, η άρθρωση, οι εκφράσεις σου, ολόκληρος υπάρχεις εκεί μέσα, σαν αυτό το μήνυμα να ήταν το μόνο πράγμα που με άφησαν να κρατήσω από σένα σε περίπτωση που κάτι σου συνέβαινε. Μιλάω κανονικά, ξαφνικά γίνομαι πολύ ήρεμος, θέλω να σου πω ότι ανησυχώ, ότι δεν καταλαβαίνω γιατί δεν παίρνεις, δεν καταλαβαίνω τί κάνεις. Τουλάχιστον στη σιωπή του τηλεφωνητή σου είμαι ακόμα μαζί σου. Πρέπει όμως να σταματήσω να σου μιλάω και να το κλείσω. Και αυτό κάνω.

Κοιτάω και πάλι το τραπέζι του δείπνου στρωμένο για δυο, για μας τους δυο. Πηγαίνω στην κουζίνα να φέρω το αλάτι όταν τη στιγμή που απλώνω το χέρι μου προς το ντουλάπι, η πραγματικότητα με κλωτσάει στο στομάχι. Είμαι μόνος. Αναπότρεπτα μόνος. Ξαφνικά συνειδητοποιώ ότι ο κόσμος μου, ο κόσμος μας δεν υπάρχει πραγματικά, ότι την πραγματικότητά του τη δημιουργούμε εμείς. Χωρίς εσένα δεν μένει πια τίποτα. Αν ποτέ σου συμβεί κάτι, ποιον θα ειδοποιήσουν; Τους γονείς σου, τους φίλους σου χωρίς αμφιβολία, αλλά εμένα; Εμένα που η ύπαρξή μου δεν είναι αναγνωρισμένη, χειροπιαστή; Εμένα που κανείς δεν γνωρίζει την ύπαρξή μου, κανείς δεν ξέρει ποιος είμαι. Φαντάζομαι τη μητέρα σου που, όπως την περιγράφεις, γνωρίζει τόσο καλά να τηρεί τους τύπους, να ειδοποιεί όλους όσους μπόρεσε να βρει στο μενού του κινητού σου. Φαντάζομαι το τηλεφώνημά της, λίγες μέρες από σήμερα: «Κύριε είστε φίλος του γιου μου και είμαι στη δυσάρεστη θέση να σας ανακοινώσω ότι του συνέβη κάτι τρομερό», και στη συνέχεια να με ενημερώνει για τις λεπτομέρειες ή και απλά με ένα γράμμα, και αυτό είναι όλο. Κανένας από τους δικούς σου δεν γνωρίζει ότι δεν είμαι μια απλή γνωριμία, αλλά το αγόρι σου, ο σύντροφός σου, ο καρδιακός σου φίλος, ο εραστής σου. Όχι ένα ακόμα όνομα στη λίστα, αλλά το έτερον ήμισυ του ζευγαριού μας, ο χήρος, αυτός που έμεινε πίσω...

Αφήνω να τρέξει το κρύο νερό, περνάω τα δάχτυλά μου από κάτω, πάιζω με το ρουμπινέ, αφήνω να τρέξει το καφτό νερό λες και ο πόνος μπορεί να με κάνει για δευτερόλεπτα να ξεχάσω την κατάσταση. Κοιτάω γύρω μου, βλέπω μια καλοσυγυρισμένη κουζίνα σε ένα τακτοποιημένο διαμέρισμα σε μια καλή γειτονιά της πόλης. Με λίγα λόγια η μάλλον πετυχημένη ζωή ενός ανθρώπινου πλάσματος ούτε καλύτερου ούτε χειρότερου από τα άλλα. Και όλα αυτά κινδυνεύουν να ανατραπούν. Άραγε θα κλείσει στα μούτρα μου η πόρτα της κανονικής ζωής; Μα δεν είναι παρά μία καθυστέρηση, μία σύσκεψη που κράτησε περισσότερο από το αναμενόμενο, το μποτιλιάρισμα, το κίνητο που ξέχασες να ανοίξεις ή το άφησες στο αθόρυβο. Σε λίγα λεπτά θα ακούσω το κλειδί στην πόρτα, θα είσαι εκεί, θα μου χαμογελάσεις, θα με ρωτήσεις πώς ήταν η μέρα μου...Ίσως σε λίγες ώρες να γελάμε μαζί για τα μηνύματα που σου άφησα...Αν όλα πάνε καλά, ναι, ίσως...Θα μείνει όμως μέσα στα σωθικά μου η βεβαιότητα ότι δεν είμαι πραγματικά μέρος της ζωής σου, ούτε εσύ της δικής μου. Ότι όλα αυτά είναι ένα παιχνίδι, ότι όλα είναι ένα μυστικό. Ότι η ζωή μας, η κοινωνία, η ανατροφή μας μας έχουν σπρώξει στην άκρη. Σίγουρα γνωρίζουμε κόσμο, δουλεύουμε, οι ζωές μας είναι σχεδόν ίδιες με αυτές όλων των άλλων, αλλά είναι αυτό το σχεδόν που απόψε εξερράγη σαν τρομοκράτης μέσα στη ζωή μου και με έχει αφήσει παγωμένο από τη φρίκη. Παραμένω λοιπόν σαν αυτούς που επέζησαν και καταλήγουν να φοβούνται τα πάντα, που δεν τολμούν πια να ζήσουν τίποτα, από το φόβο ότι θα καταστραφούν όλα ακόμα μια φορά, ότι για μια ακόμα φορά θα τα χάσουν όλα ή σχεδόν όλα.

Η ΟΜΟΦΥΛΟΦΙΛΙΑ ΣΤΟΝ ΑΡΑΒΙΚΟ ΚΟΣΜΟ

Την ώρα που η Μέση Ανατολή βρίσκεται και πάλι στις φλόγες, ο βρετανός δημοσιογράφος Μπράιαν Γουάιτακερ αναζητά τα ίχνη της ομοφυλοφιλίας στην Αίγυπτο, τη Συρία και τη Σαουδική Αραβία. Σε αυτή τη συνέντευξη ο συγγραφέας του βιβλίου «Αγάπη χωρίς ΄Ονομα: η Ομοφυλοφιλία στη Μέση Ανατολή» μιλάει για τις δυσκολίες που αντιμετώπισε συλλέγοντας προσωπικές μαρτυρίες από τους πρωταγωνιστές.

Ερ. Για ποιο λόγο αποφασίσατε να γράψετε αυτό το βιβλίο;

Οι περισσότεροι συνάδελφοί μου δημοσιογράφοι που εργάζονται στη Μέση Ανατολή γράφουν βιβλία για τα μεγάλα θέματα της επικαιρότητας: τον πόλεμο στο Ιράκ, τη σύγκρουση Ισραήλ-Παλαιστινίων κτλ. Ήθελα να ασχοληθώ με κάτι τελείως διαφορετικό. Το 2001 με συγκλόνισε η υπόθεση του Queen Boat στην Αίγυπτο. Μετά από επιδρομή σε ένα στέκι συνάντησης των γκέι, η αιγυπτιακή αστυνομία συνέλαβε δεκάδες άντρες οι οποίοι καταδικάστηκαν σε ποινές φυλάκισης μετά από μια δίκη-διαπόμπευση. ΄Ηταν η πρώτη φορά που τα αραβικά μέσα ενημέρωσης ασχολήθηκαν με το ζήτημα της ομοφυλοφιλίας. ΄Ενα χρόνο αργότερα, είχα την ευκαιρία να συναντήσω έναν από τους πρωταγωνιστές της υπόθεσης που μόλις είχε βγει από τη φυλακή. Η μαρτυρία του με ταρακούνησε. Κατάλαβα ότι αυτό το ζήτημα, η αντιμετώπιση της ομοφυλοφιλίας στις αραβικές χώρες, άξιζε κάτι περισσότερο από μερικά άρθρα, ότι ήταν απαραίτητο να σπάσει το ταμπού γύρω απ’αυτό το θέμα.

Ερ. «Η Αγάπη χωρίς ΄Ονομα» περιλαμβάνει πολλές προσωπικές μαρτυρίες. Πως καταφέρατε να συλλέξετε στοιχεία για την έρευνά σας;

Δεν μπορεί κάποιος να κατέβει από το αεροπλάνο σε μια αραβική χώρα και να πει «Θέλω να πάρω συνέντευξη από τους γκέι»! Πρέπει να δημιουργήσεις ένα δίκτυο επαφών, να κερδίσεις την εμπιστοσύνη των συνομιλητών σου, να δείχνεις προσαρμοστικότητα κτλ. ΄Ολα αυτά παίρνουν πολύ χρόνο. Σε ορισμένες χώρες όπως τη Συρία και τη Σαουδική Αραβία είναι πολύ δύσκολο. Δεν μπόρεσα να πάρω απευθείας συνεντέυξεις παρά μόνο στην Αίγυπτο και τον Λίβανο. Μεγάλο μέρος της έρευνας έγινε μέσω του Ίντερνετ όπου προσπαθούσα να ανακαλύψω υπόγεια δίκτυα συναντήσεων και να γνωρίσω ανθρώπους μέσα από τα chat-rooms. Για να κατανοήσω καλύτερα την κοινωνική αντιμετώπιση της ομοφυλοφιλίας ήταν απαραίτητη η συλλογή και η ανάλυση άρθρων, βιβλίων και ταινιών.

Ερ. Δεν είναι πρόβλημα το ότι αυτοί που δέχτηκαν να σας μιλήσουν προέρχονται από τα πιο προνομιούχα κοινωνικά στρώματα, πόσο μάλλον που οι συνεντεύξεις έγιναν στα αγγλικά και όχι στα αραβικά;

«Η Αγάπη χωρίς Όνομα» δεν αποτελεί επιστημονική και στατιστική έρευνα γύρω από τους ομοφυλόφιλους της Μέσης Ανατολής. Και σε καμία περίπτωση δεν είναι ανθρωπολογική μελέτη. Σκοπός μου ήταν να περιγράψω μια κατάσταση χρησιμοποιώντας διάφορες μαρτυρίες. Παρ’όλα αυτά θεωρώ ότι πέτυχα να έρθω σε επαφή με γκέι και λεσβίες από όλα τα κοινωνικά στρώματα.

Ερ. Ποια πιστεύετε ότι είναι η σημαντικότερη ιδιαιτερότητα που αντιμετωπίζουν οι γκέι στη Μέση Ανατολή;

Είναι το ταμπού που υπάρχει γύρω από αυτό το θέμα. Στις παραδοσιακές αραβικές οικογένειες, οι έννοιες της τιμής και της ντροπής είναι πολύ σημαντικές. Ένα αγόρι ή ένα κορίτσι που δεν παντρεύεται, ντροπιάζει την οικογένειά του. Η πίεση που τους ασκείται είναι πολύ ισχυρή. Πολλοί προσπαθούν να καθυστερήσουν το γάμο όσο το δυνατό περισσότερο επιμηκύνοντας τον χρόνο των σπουδών τους. Έρχεται όμως η στιγμή που πρέπει να επιλέξουν: είτε θα αποκαλύψουν την ομοφυλοφιλία τους είτε θα ζήσουν μια διπλή ζωή. Μίλησα με αγόρια και κορίτσια που ταπεινώθηκαν, ξυλοκοπήθηκαν ή εκδιώχθηκαν από τις οικογένειές τους και άλλα που τα έστειλαν σε δήθεν ψυχοθεραπευτές επειδή τόλμησαν να μιλήσουν ανοιχτά για την ομοφυλοφιλία τους.

Ερ. Στο βιβλίο διαβάζουμε τη μαρτυρία μιας αιγύπτιας λεσβίας: «μια λεσβία κόρη δεν προκαλεί τόσο μεγάλη οικογενειακή κρίση όσο ένας γκέι γιος». Τί πιστεύετε γι’αυτό;

Οι αραβικές κοινωνίες είναι φαλλοκρατικές. Οι ελπίδες και η προσοχή των γονέων επικεντρώνονται κυρίως στους γιους. Για τα κορίτσια ο μεγάλος φόβος είναι να μην χάσουν την παρθενιά τους και να μην μείνουν έγκυες πριν τον γάμο. Η αδιαφορία ενός κοριτσιού απέναντι στα αγόρια καθησυχάζει τους γονείς σε μεγάλο βαθμό: τουλάχιστον δεν θα υπάρχει πρόβλημα μοιχείας αργότερα... Όταν όμως ένα κορίτσι αποφασίζει επίσημα να μην παντρευτεί, οι γονείς της αρχίζουν πραγματικά να ανησυχούν...

Ερ. Ποιες στρατηγικές υιοθετούν οι ομοφυλόφιλοι σε αυτές τις κοινωνίες για να αντισταθούν σε αυτές τις διακρίσεις;

Θα τις χαρακτήριζα κυρίως στρατηγικές υπεκφυγής. Η κυριότερη είναι να εγκαταλείψει κανείς το σπίτι του για μια πιο μεγάλη πόλη ή για το εξωτερικό. Αυτό σημαίνει ρήξη με το οικογενειακό περιβάλλον που δημιουργεί άλλα προβλήματα, ψυχολογικής φύσεως. Περιστασιακά βλέπουμε κάποιες συλλογικές προσπάθειες, τη δημιουργία κάποιων οργανώσεων. Αλλά είναι ολιγάριθμες και δεν κρατάνε για πολύ. Όλοι φοβούνται τις επιπτώσεις, καθώς επίσημα η ομοφυλοφιλία τιμωρείται με ποινές φυλάκισης. Μόνο μία οργάνωση κινητοποιείται δημόσια για την προστασία των δικαιωμάτων των γκέι, η Χελέμ στη Βηρυτό.

Ερ. Σε αυτές τις χώρες το ΄Ιντερνετ δεν παρέχει κάποια διέξοδο;

Σίγουρα. Ο ρόλος του Ίντερνετ είναι πρωταρχικός. Πρώτα από όλα χρησιμεύει σαν μέσο ανταλλαγών και συναντήσεων προστατευμένων από την οικογένεια και τις αρχές. Στις μεγάλες πόλεις επιτρέπει την οργάνωση εκδηλώσεων και την ανταλλαγή πληροφοριών. Επιπλέον παρέχει πρόσβαση και ενημέρωση σχετικά με το τί συμβαίνει αλλού, πληροφορίες για ψυχολογική και νομική υποστήριξη, για τα δικαιώματα των γκέι σε άλλες χώρες του κόσμου κτλ. Με μια φράση, το ΄Ιντερνετ σπάει το αίσθημα της απομόνωσης. Τούτου λεχθέντος, η σχέση των γκέι στις αραβικές χώρες με το Ίντερνετ παραμένει καχύποπτη. Δεν είναι σπάνιες οι περιπτώσεις που η αστυνομία και οι πληροφοριοδότες της χρησιμοποιούν το διαδίκτυο για να «ψαρέψουν» ομοφυλόφιλους. Στο βιβλίο μου διηγούμαι την ιστορία ένός αιγυπτίου, του Αμγκάντ που ερωτεύτηκε ένα αγόρι μέσω του Ίντερνετ. Στην πραγματικότητα δεν ήταν παρά ένας αστυνομικός που του πουλούσε έρωτα. Για πολλές εβδομάδες αντάλασσαν μηνύματα. Μια μέρα ο Αμγκάντ αποφάσισε να κατέβει στο Κάιρο για να συναντήσει τον αγαπημένο του. ‘Οταν έφτασε στον τόπο του ραντεβού, η αστυνομία τον περίμενε για να τον συλλάβει...

ΓΑΛΛΙΑ: Ο ΧΗΡΟΣ ΕΝΟΣ ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΟΥ ΔΙΕΚΔΙΚΕΙ ΤΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΤΟΥ

Ο Αρχιλοχίας Νταβίντ Πουλέν σκοτώθηκε στις 20 του περασμένου Μαϊου σε ηλικία 36 ετών από τα πυρά των Ταλιμπάν κατά τη διάρκεια μιας αποστολής στο Αφγανιστάν. Ο Νταβίντ είχε συνάψει Σύμφωνο Συμβίωσης [το γαλλικό PacS - Αστικό Σύμφωνο Αλληλεγγύης] με τον Αλάν Πουγιόλ, τον άντρα με τον οποίο ζούσε τα τελευταία έξι χρόνια. Aν και οι στρατιωτικές αρχές της Γαλλίας αρχικά συμπαραστάθηκαν στον Αλάν, στη συνέχεια του αρνήθηκαν σχεδόν όλες τις απολαβές που δικαιούνται οι σύζυγοι στρατιωτικών που έχουν πέσει στο καθήκον.

Ερ. Υπό ποιες συνθήκες σκοτώθηκε ο σύντροφός σας Νταβίντ Πουλέν;

Ο Νταβίντ ήταν Αρχιλοχίας στις Ειδικές Δυνάμεις του Πρώτου Τάγματος Αλεξιπτωτιστών Πεζοναυτών, μία ελίτ μονάδα του γαλλικού Στρατού. Τον περασμένο Απρίλιο έφυγε για το Αφγανιστάν κατά τη διάρκεια μιας αποστολής στο πλευρό αμερικανών στρατιωτών. Εκεί σκοτώθηκε από τους Ταλιμπάν μαζί με έναν άλλο γάλλο στρατιώτη. Ο Νταβίντ κατατάχθηκε στο στρατό το 1988 σε ηλικία 19 ετών. ‘Ηταν παθιασμένος με τη δουλειά του, το είχε στο αίμα του. Στην ιδιωτική του ζωή ήταν ένας εξαιρετικά ήρεμος άνθρωπος, ένας πολεμιστής της ειρήνης, που αποστολή του ήταν να βοηθάει τους άλλους. Στο παρελθόν είχε σώσει οικογένειες στο Κοσσυφοπέδιο και η νέα αποστολή του ήταν η απελευθέρωση αφγανικών χωριών από τους Ταλιμπάν. Μου είχε δείξει ένα βίντεο όπου σώζει αμάχους στην Ακτή του Ελεφαντοστού κρεμασμένος από ένα ελικόπτερο. ‘Οταν γύριζε ήταν ευτυχισμένος και πολύ μετριόφρων. Δεν μιλούσε σε κανέναν εκτός από μένα, ούτε καν στους γονείς του. Δεν επεδίωκε κανενός είδους προσωπική δόξα.

Ερ. Ποιο ήταν το επίσημο τελετουργικό μετά το θάνατό του;

Πήγα στη Μπαγιόν που είναι η βάση του Πρώτου Τάγματος για την απόδοση των στρατιωτικών τιμών, παρουσία της Υπουργού Αμύνης. Η Υπουργός μου μίλησε, μου εξέφρασε τα συλλυπητήριά της και υποσχέθηκε να ασχοληθεί προσωπικά με το φάκελό μου ώστε να μην χρειαστεί να αντιμετωπίσω γραφειοκρατικά εμπόδια. Είμαστε ζευγάρι, ζούσαμε μαζί έξι χρόνια. Είχαμε υπογράψει Σύμφωνο Συμβίωσης. Είχαμε υπαγορεύσει τις διαθήκες μας, είχαμε πάρει τις αποφάσεις μας για το τί έπρεπε να γίνει σε περίπτωση απώλειας του ενός εκ των δύο. Είχαμε αγοράσει μαζί ένα σπίτι έξω από την Τουλούζη όπου ζούσαμε μαζί και όπου σήμερα αναπαύεται ο Νταβίντ. ΄Ηταν επιθυμία μου να του αποδοθούν οι αρμόζουσες τιμές και στην πόλη όπου μέναμε, καθώς πέθανε για τη Γαλλία, ένα γεγονός που μου προκαλεί πόνο αλλά και περηφάνια. Ο Δήμος αφιέρωσε προς τιμήν του μια αναμνηστική πλάκα. Η κυρία Δήμαρχος μου ομολόγησε ότι πάντα απευχόταν ένα τέτοιο ενδεχόμενο. Ήμουνα παρών και κατά την απόδοση τιμών στο Χαλουέν, μια πόλη στο Βορρά όπου είχε γεννηθεί ο Νταβίντ. Ο Δήμος εκεί έδωσε το όνομά του σε μία πλατεία.

Eρ. Ποιες ήταν οι διοικητικές διαδικασίες που ακολούθησαν το θάνατο του συντρόφου σας;

Μου έστειλαν τον Οδηγό για τις Οικογένειες των Στρατιωτικών που έπεσαν στο Καθήκον, τον οποίο εκδίδει ο Στρατός Ξηράς. Εκεί περιγράφονται όλες οι απολαβές που δικαιούνται οι σύντροφοι στρατιωτικών. ‘Εστειλα σε όλες τις υπηρεσίες όλα τα απαραίτητα έγγραφα. Ως απάντηση έλαβα επιστολή με την υπογραφή της Υπουργού που μου αναγνώριζε δικαίωμα μόνο στην αναπηρική σύνταξη χάρη στο Σύμφωνο Συμβίωσης που είχαμε υπογράψει με τον Νταβίντ. Μου αρνήθηκαν όλα τα υπόλοιπα: την κανονική σύνταξη, τη μισθοδοσία τριών μηνών, το επίδομα του υπαξιωματικού και το ποσό που δικαιούμαι από το Ταμείο Αρωγής Στρατιωτικών. Μου αρνήθηκαν και το ποσό που καταβάλλεται εφάπαξ στους πιο κοντινούς συγγενείς, αν και ο Οδηγός ορίζει σαφώς ότι καταβάλλεται και σε περίπτωση που έχει συναφθεί Σύμφωνο Συμβίωσης. Το πιο απίστευτό απ’όλα είναι ότι την ίδια στιγμή έλαβα περισσότερα από 2000 ευρώ από διάφορες οργανώσεις όπως η Αλληλοβοήθεια Αλεξιπτωτιστών και η Εθνική Ομοσπονδία Συζύγων Στρατιωτικών.

Ερ. Πως αντιμετωπίσατε αυτή την άρνηση;

Είναι θλιβερή η αντίφαση ανάμεσα σε όσα μου έλεγαν στην αρχή και το κενό που ακολούθησε. Στον πόνο της απώλειας προστέθηκε η οργή. Γι’αυτό το λόγο και ανέθεσα την υπόθεσή μου σε δικηγόρο. Όχι για οικονομικούς λόγους αλλά γιατί εξεγείρομαι από το γεγονός ότι δεν μας θεωρούν πραγματικό ζευγάρι. Με στεναχωρεί κυρίως για τον ίδιο τον Νταβίντ, γιατί θέλω να τιμηθεί η μνήμη του. Πιστεύω ότι ήταν πολεμιστής για την ειρήνη, κι εγώ θέλω να γίνω πολεμιστής στη μνήμη του. Οι γονείς του Νταβίντ είναι εξοργισμένοι με αυτή την αντιμετώπιση όπως και οι φίλοι μας και η οικογένειά μου. Δεν μπορούν να καταλάβουν πως το στράτευμα δεν αναγνωρίζει το γεγονός ότι είμαστε ζευγάρι.

Ερ. Πως γνωριστήκατε;

Ήταν στο σπίτι κοινών φίλων το 1998. Και οι δύο είχαμε σχέσεις με άλλους εκείνη την εποχή, αλλά μόλις διασταυρώθηκαν τα βλέμματά μας, κατάλαβα το ίδιο δευτερόλεπτο ότι ήταν ο άντρας της ζωής μου. Στις αρχές του 1999 όταν είχαμε και οι δύο χωρίσει, πήγα να μείνω μαζί του. Αμέσως μετά έπρεπε να φύγει για το Κοσσυφοπέδιο, ήταν ο πρώτος μας αποχωρισμός. Γνώριζα το επάγγελμά του και έιχα δεχθεί το γεγονός ότι θα υπήρχαν περίοδοι απουσίας. Αλληλογραφούσαμε σχεδόν κάθε μέρα και του έστελνα δέματα με γλυκά που μοιραζόταν με τους συναδέλφους του. Επικοινωνούσαμε απόλυτα, καταλαβαινόμασταν χωρίς να χρειάζεται να κάνουμε ερωτήσεις, περνούσαμε καλά και αγαπιόμασταν. Ο Νταβίντ ήταν διακριτικός και ταπεινός, απλός άνθρωπος. Αν μπορούσε να κατεβάσει το φεγγάρι για μένα, θα το έκανε.

Ερ. Πως περνούσατε τον καιρό που ήταν μακριά;

Ο Νταβίντ έφευγε μια φορά το χρόνο για 4-6 μήνες τη φορά και κάθε φορά έπρεπε να βρω μια ασχολία για να μπορέσω να αντισταθμίσω την απουσία του. Την πρώτη φορά που έφυγε, έψαξα να βρω το σπίτι που θα αγοράζαμε. Τη δεύτερη φορά έκανα τις απαραίτητες επισκευές. Πριν φύγει για το Αφγανιστάν επιβεβαιώσαμε τις ασφάλειες ζωής μας και επισκεφτήκαμε συμβολαιογράφο. Είχε γνώση του κινδύνου αλλά δεν ήθελε να με ανησυχήσει. ‘Ηταν μια ιδιάιτερη αναχώρηση. Την προηγούμενη έκανε όλη μέρα κύκλους στον κήπο. Ανησυχούσε αλλά παρόλα αυτά πήγε. Για τίποτα στον κόσμο δεν θα αρνιόταν μια αποστολή και γι’αυτό το λόγο δέχομαι σήμερα το χαμό του. Ήταν ένας άνθρωπος παθιασμένος με τη δουλειά του και αν είμαστε ελεύθεροι σήμερα το οφείλουμε σε ανθρώπους σαν τον Νταβίντ. Σεβάστηκα πάντα τις επαγγελματικές του επιλογές.

Ερ. Ποια ήταν η τελευταία φορά που του μιλήσατε;

Με πήρε στις 9 Μαϊου από τα αφγανικά βουνά με το δορυφορικό τηλέφωνο. Ήθελε να μάθει αν όλα τα χαρτιά μας ήταν εντάξει. Αμέσως κατάλαβα πόσο άσχημη ήταν η κατάσταση. Μου είπε «θα προσπαθήσω να σε πάρω ξανά σε 8 μέρες, σε αγαπώ» και δεν το έκανε. Στις 20 του μηνός το γενικό επιτελείο μου ανακοίνωσε από το τηλέφωνο την απώλειά του. Προηγουμένως είχαν πάρει τους γονείς του και ο πατέρας του τους είπε ότι είμαι το πρώτο πρόσωπο που πρέπει να μάθει. Από ένα σημείο και μετά δεν θυμάμαι σε τί κατάσταση ήμουν. Θυμάμαι ότι τηλεφώνησα στην αδελφή μου και μετά τίποτα. Την επόμενη δύο στρατιωτικοί κατέφθασαν με τα παράσημα. Με βοήθησαν πολύ. Η σορός του επαναπατρίστηκε τέσσερις μέρες αργότερα.

Ερ. Οι συνάδελφοί του γνώριζαν για σας;

Ορισμένοι το έμαθαν μετά το θάνατό του, άλλοι το ήξεραν και δεν είχαν πρόβλημα. Οι στρατιωτικοί είναι πολύ δεμένοι μεταξύ τους, αλλά δεν μιλάνε συχνά για την προσωπική τους ζωή. Ο συνάδελφος που ήταν μαζί του τη μέρα που σκοτώθηκε οργάνωσε ένα γεύμα προς τιμήν του για να γνωρίσω όλους τους φίλους του από το στρατό. Από την πλευρά μου δέχθηκα όλους τους συναδέλφους του μετά την τελετή στην πόλη μας εκτός από αυτούς που ήταν ακόμα στο Αφγανιστάν. Μου συμπαραστάθηκαν ιδιάιτερα και θέλω να τους ευχαριστήσω. Είναι άνθρωποι που έχουν διαλέξει ένα επάγγελμα σίγουρα ιδιαίτερο, αλλά έχουν τις ίδιες ευαισθησίες που έχουν όλα τα ανθρώπινα πλάσματα. Δεν φταίνε για αυτό που μου συνέβη και χαίρομαι που ο Νταβίντ είχε στις δύσκολες στιγμές τη στήριξη των συναδέλφων του στο Αφγανιστάν και αλλού.

Ερ. Την ημέρα που υπογράψατε το Σύμφωνο Συμβίωσης είχατε οργανώσει κάποια γιορτή με τους δικούς σας ανθρώπους;

Είχαμε φωνάξει τους πιο στενούς μας φίλους. Οι γονείς του μας έστειλαν λουλούδια, αλλά ο Νταβίντ προτιμούσε να μην είναι παρόντες γιατί φοβόταν ότι θα αισθανθεί αμήχανα. Οι σχέσεις μας με τις οικογένειές μας ήταν πάντα άψογες και έως σήμερα οι οικογένειές μας παραμένουν ιδιάιτερα δεμένες.

Ερ. Θα θέλατε να προσθέσετε κάτι;

Δεν απευθύνομαι στις στρατιωτικές αρχές, αλλά στην Υπουργό Άμυνας. Της έχω ήδη γράψει ότι σκοπέυω να ξεκινήσω μια δημόσια εκστρατεία, καθώς οι απαντήσεις της δεν ήταν ικανοποιητικές. Ο Νταβίντ θα μπορούσε να μην πάει στο Αφγανιστάν αλλά ποτέ δεν θα εγκατέλειπε το πόστο του. Είναι σκληρό να τον εγκαταλείπουν σήμερα. Αν και δεν μου κάνει καλό να ξαναζώ την ιστορία του, θεωρώ ότι είναι απαραίτητο να μιλήσω στον Τύπο ώστε να σπάσει η σιωπή που καλύπτει υποθέσεις σαν κι αυτή και να αναγνωριστεί η πραγματικότητα του έρωτά μας.

H ΔΙΑΜΑΧΗ ΓΙΑ ΤΟ ΓΑΜΟ ΣΤΙΣ Η.Π.Α.

Οι Ηνωμένες Πολιτείες βρίσκονται εν μέσω της προεκλογικής εκστρατείας για τις ενδιάμεσες εκλογές της 7ης Νοεμβρίου. Στις εκλογές αυτές οι ψηφοφόροι καλούνται να ανανεώσουν το σύνολο της Βουλής των Αντιπροσώπων, το ένα τρίτο της Γερουσίας και να εκλέξουν τους κυβερνήτες 36 Πολιτειών. Διακύβευμα όλων των αναμετρήσεων, εθνικών και τοπικών, ο γάμος μεταξύ ατόμων του ίδιου φύλου διχάζει τους Δημοκρατικούς, ενώ χρησιμεύει ως ιδεολογικό δόλωμα των Ρεπουμπλικανών για την προσέλκυση συντηρητικών ψηφοφόρων πέρα από την παραδοσιακή εκλογική τους πελατεία. Το άνοιγμα του γάμου στα ζευγάρια του ίδιου φύλου αποτελεί θέμα συζήτησης και μέσα στους κόλπους της αμερικανικής ομοφυλοφιλικής κοινότητας. Αν και η συντριπτική πλειοψηφία τάσσεται υπέρ του να έχουν όλοι το δικαίωμα να παντρευτούν ή όχι, αρκετές φωνές του λεγόμενου queer κινήματος ανησυχούν για τις επιβλαβείς, κατά την άποψή τους, συνέπειες που μπορεί να έχει η διαμάχη για την γκέι και λεσβιακή κοινότητα. Η φιλόσοφος Τζούντιθ Μπάτλερ συνοψίζει αυτές τις αντιρρήσεις υπενθυμίζοντας με κάθε ευκαιρία ότι «ο γάμος δεν είναι παρά μία από τις διαθέσιμες επιλογές που έχει ένα ζευγάρι για να οργανώσει τη ζωή του και τη σεξουαλικότητά του». Φοβάται ότι ο γάμος ζευγαριών του ίδιου φύλου θα επιβάλλει καινούρια πρότυπα συμμόρφωσης θέτοντας υπό αμφισβήτηση άλλου τύπου σχέσεις. Θέμα του βιβλίου της Gender Trouble είναι η παραγωγή καινούριων κοινωνικών προτύπων που επιβεβαιώνουν πάντα τις κυρίαρχες φαλλοκρατικές και ετεροφυλοφιλικές αντιλήψεις. Παρόμοια θέση εκφράζει και ο σκηνοθέτης Τζον Γουότερς. Χωρίς να τα απορρίπτει, εκπλήσσεται με την έμφαση που δίνει το κίνημα ΛΟΑΤ σε αιτήματα που σχετίζονται με τη στρατιωτική θητεία και το γάμο. Αρκετές οργανώσεις που αυτο-αποκαλούνται queer τηρούν προς το παρόν διακριτική στάση, καθώς δεν θέλουν να δώσουν επιχειρήματα στον αντίπαλο. Πολλοί ακτιβιστές πάντως θεωρούν ότι η διεκδίκηση του γάμου πηγαίνει κόντρα στην προοδευτική και καταγγελτική παράδοση του γκέι κινήματος. Η Κάρεν ΄Αντριους, λεσβία ακτιβίστρια από τον Καναδά μάχεται για τα δικαιώματα των ομοφυλόφιλων, αλλά απορρίπτει ακόμα και την ιδέα του γάμου. Θεωρεί ότι η διεκδίκησή του αποτελεί οπισθοχώρηση, ιδιαίτερα για αυτούς που ανέκαθεν μάχονταν στο πλευρό του φεμινιστικού κινήματος.

Ο αντίλογος

Για άλλους, ο γάμος παρέχει ένα μοναδικό πλαίσιο ανάπτυξης της προσωπικότητας του ατόμου πέρα από τα ξενύχτια και τις καταχρήσεις. «Η αναγνώριση του γάμου είναι απαραίτητη προκειμένου να αποβάλλουμε τις κακές συνήθειες που έχουμε αποκτήσει εδώ και δεκαετίες» είναι η άποψη του 28χρονου Τζον Πίτερς, εκπαιδευτικού από τη Νέα Υόρκη. «Βαρέθηκα να γυρνάω στα ίδια μπαράκια εδώ και 15 χρόνια. Η ύπαρξή μας περιστρέφεται γύρω από το ξενύχτι, το σεξ και το αλκοόλ. Ολόκληρη η κοινωνική μας ζωή εξαντλείται στις μπαρότσαρκες. Ο γάμος μπορεί να μας προσφέρει ένα διαφορετικό πλαίσιο ύπαρξης μέσα στην κοινωνία. Το ίδιο απαραίτητο είναι και το δικαίωμα της υιοθεσίας. Με τον σύντροφό μου έχουμε δύο παιδιά. Ζούμε δαφορετικά, γνωρίζουμε άλλους γονείς, πηγαίνουμε μαζί τους στις σχολικές εκδηλώσεις και τους αγώνες.» Ο Πάτρικ Μουρ, μέλος της Act Up πρόκειται να κυκλοφορήσει ένα βιβλίο για τις εμπειρίες του με το αλκοόλ και τα ναρκωτικά. Και αυτός εκφράζει τις ανησυχίες του για το γεγονός ότι η κοινωνική ζωή των γκέι περιορίζεται στα ξενύχτια και τα κλαμπ. «Ειδικά για τις λιγότερο προνομιούχες τάξεις οι έξοδοι σε ντισκοτέκ και νυχτερινά κέντρα είναι η μοναδική μορφή κοινωνικοποίησης, και όλα αυτά σε ένα περιβάλλον που κυριαρχεί το αλκοόλ και συχνά τα ναρκωτικά». Το ζήτημα των αυτοκαταστροφικών τάσεων πολλών ομοφυλόφιλων και πως αυτές μπορούν να αντιμετωπιστούν βρίσκεται στο επίκεντρο έντονης συζήτησης στους κόλπους της γκέι κοινότητας, ειδικά στη Νέα Υόρκη. Η διάδοση της χρήσης κρυστάλλων μεταμφεταμίνης, μιας ιδιαίτερα δημοφιλούς ναρκωτικής ουσίας, προσφέρεται συχνά σαν παράδειγμα. Για πολλούς η γκέι κοινότητα πρέπει να προσφέρει στα μέλη της ένα εναλλακτικό κοινωνικό υπόβαθρο, και από αυτή την πεποίθηση πηγάζει ο αγώνας για την αναγνώριση του δικαιώματος στον γάμο και την οικογένεια. Στην πολιτική σκηνή και τα ΜΜΕ η διαμάχη μεταξύ των υπέρμαχων του γάμου και του queer κινήματος ξεπερνά τους παραδοσιακούς ιδεολογικούς διαχωρισμούς. Η Δεξιά δανείζεται τα επιχειρήματα των queers προκειμένου να παραμείνει ο γάμος και η ανατροφή των παιδιών αποκλειστικό προνόμιο των ετεροφυλόφιλων. Η Αριστερά αντίθετα προβάλει το πρότυπο του υπεύθυνου, παντρεμένου και οικογενειάρχη ομοφυλόφιλου. «Το να θέλει ένας γκέι να κάνει οικογένεια δεν το κάνει αυτόματα συντηρητικό» είναι η άποψη της Λίζα Θορπ, βιβλιοθηκάριου από τη Βιρτζίνια. «Πρέπει να ξεφύγουμε από την παγίδα των ΜΜΕ. Το θέμα είναι να έχει κάποιος το δικαίωμα να παντρευτεί, χωρίς όμως αυτό το δικαίωμα να μετατραπεί σε υποχρέωση. Και δεν πρέπει να ξεχνάμε ένα πολύ σημαντικό στοιχείο που βρίσκεται πάντα πίσω από κάθε πολιτική διαμάχη στην Αμερική: το χρήμα! Η μέλλουσα αγορά των γκέι γάμων στις Η.Π.Α. υπολογίζεται σε εκατομμύρια δολάρια. Όπως συχνά συμβαίνει εδώ, η αγορά τελικά θα επιβάλλει την άποψή της». Η Μεγκ, σύντροφος της Λίζα συνεχίζει: «Η διαμάχη για το γάμο αφορά πάνω από όλα την ανώτερη και μεσαία τάξη. Φανταστείτε δύο τραπεζίτες που παντρεύονται στη Βοστώνη με τρία παιδιά και ένα Βόλβο. Στο φτωχό Νότο όμως η εικόνα είναι τελείως διαφορετική. Εκεί οι γκέι, και ειδικά όσοι ανήκουν σε μειονότητες όπως οι μαύροι και οι λατίνοι, έχουν να αντιμετωπίσουν τη βία και την καταπίεση μέσα στις ίδιες τις οικογένειες και τα σχολεία τους. Η διαμάχη γύρω από το γάμο δεν πρέπει να μας κάνει να ξεχνάμε άλλα ζητήματα, εξίσου επείγοντα».

ΜΙΑ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΔΙΑΚΗΡΥΞΗ

Η πρώτη Διεθνής Διάσκεψη για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα των Ατόμων ΛΟΑΤ (λεσβίες, ομοφυλόφιλοι, αμφί και τρανς) διεξήχθη στο Μόντρεαλ του Καναδά από τις 26 στις 29 Ιουλίου στο περιθώριο των OutGames. Την έναρξη των εργασιών κήρυξε η Λουίζ Χάρμπορ, Ύπατη Αρμοστής του ΟΗΕ για τα ανθρώπινα δικαιώματα και πρώην δικαστής στο Ανώτατο Δικαστήριο του Καναδά. Σε διάστημα τριών ημερών 2000 εκπρόσωποι από όλο τον κόσμο συμμετείχαν σε πέντε συνεδρίες και περισσότερα από 200 φόρουμ διαβουλέυσεων, ανάμεσά τους διεθνούς φήμης προσωπικότητες όπως ο Έντουιν Κάμερον, μέλος του Ανωτάτου Δικαστηρίου της Νότιας Αφρικής, ο Ασόκ Ρόου Κάβι, ινδός ακτιβιστής, η Άλις Νκομ, δικηγόρος από το Καμερούν, ο Τζιν Ρόμπινσον, αγγλικανός επίσκοπος και η Τζορτζίνα Μπέγιερ, τρανσέξουαλ βουλευτής από τη Νέα Ζηλανδία. Πληθώρα ζητημάτων μικρών και μεγάλων μπήκε στο τραπέζι, ζητήματα που συχνά έχουν διαστάσεις πολύ ευρύτερες από τις κλασικές διεκδικήσεις του γκέι κινήματος στη Δύση, όπως ο γάμος ατόμων του ίδιου φύλου. Δυστυχώς σημειώθηκαν και ηχηρές απουσίες όπως αυτή των ακτιβιστών της λιβανέζικης οργάνωσης Χελέμ. Μελανό σημείο και η ομιλία της Μαριέλα Κάστρο Εσπίν, ανιψιάς του Φιντέλ Κάστρο, που εξήρε τον «υπέροχο ανθρωπισμό» που, σύμφωνα με τα λεγόμενά της, επικρατεί στην Κούβα, όπου οι τρανσέξουαλ μπορούν εύκολα να αλλάξουν φύλο και όνομα. «Δεν ήξερα αν έπρεπε να χειροκροτήσω ή να φωνάξω» δηλώνει η Μόνα Γκρίνμπαουμ ιδρυτικό μέλος της Ομοσπονδίας Λεσβίων Μητέρων του Κεμπέκ. Αν και αρκετοί, όπως ο Κουρσάντ Καραμάνογλου, πρώην γενικός γραμματέας της οργάνωσης ΙLGA (International Lesbian and Gay Association) και μέλος της επιστημονικής επιτροπής, εξέφρασαν τη δυσαρέσκειά τους για το γεγονός ότι τελικά δεν εγκρίθηκε ψήφισμα συμπαράστασης προς τους ομοφυλόφιλους του Λιβάνου, όλοι συμφωνούν ως προς την ιστορική σημασία της Διάσκεψης. Μετά το πέρας των εργασιών οι συμμετέχοντες υιοθέτησαν τη Διακήρυξη του Μόντρεαλ, την οποία ανέγνωσαν η Μαρτίνα Ναβρατίλοβα και ο καναδός πρώην σταρ της κολύμβησης Μαρκ Τιούκσμπερι και η οποία πρόκειται να παρουσιαστεί στα Ηνωμένα Έθνη από τη Λουίζ Χάρμπορ. Το κείμενο της Διακήρυξης έχει ως εξής:

«Όλα τα έθνη του κόσμου έχουν δεχτεί πλέον ότι οι άνθρωποι μπορεί να διαφέρουν μεταξύ τους ως προς το φύλο, τη φυλή, την εθνική τους καταγωγή και το θρήσκευμα και ότι αυτές οι διαφορές πρέπει να γίνονται σεβαστές και να μην αποτελούν βάση διακρίσεων εναντίον τους. Παρόλα αυτά αρκετές χώρες στον κόσμο συνεχίζουν να μην αποδέχονται δύο επιπλέον πτυχές της ανθρώπινης διαφορετικότητας: ότι οι άνθρωποι μπορούν να διαφέρουν ως προς το σεξουαλικό προσανατολισμό και την ταυτότητα φύλου, ότι δηλαδή δύο άντρες ή δύο γυναίκες μπορούν να ερωτευτούν ο ένας τον άλλο και ότι η ταυτότητα ενός ατόμου δεν καθορίζεται πάντα από το σώμα μέσα στο οποίο γεννιέται. Η άρνηση της αποδοχής και του σεβασμού αυτών των διαφορών έχουν ως αποτέλεσμα τα άτομα ΛΟΑΤ να υφίστανται καθημερινά καταδίωξη και διακρίσεις. Σε ορισμένες χώρες οι διακρίσεις και η βία έναντίον των ατόμων ΛΟΑΤ επιδεινώνονται μέρα με την ημερά. Η Διάσκεψη καλεί όλα τα έθνη του κόσμου να λάβουν αυστηρά μέτρα ενάντια στην κρατική και την ιδιωτική βία και να εγγυηθούν την ελευθερία της έκφρασης, το δικαίωμα της ελεύθερης συνάθροισης και το δικαίωμα της ελέυθερης επιλογής ερωτικού συντρόφου ανεξαρτήτως φύλου ανάμεσα σε συναινούντες ενήλικους. Τα άτομα ΛΟΑΤ δεν ζουν σε απομονωμένες νησίδες. Αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι όλων των ανθρώπινων κοινωνιών. Η προστασία και η υπεράσπιση των ανθρώπινων δικαιωμάτων των ατόμων ΛΟΑΤ μπορεί να μην συγκαταλέγεται στις προτεραιότητες όλων εκείνων που σε όλο τον κόσμο αγωνίζονται καθημερινά ενάντια στη φτώχεια και τη βία. Πλην όμως ο αγώνας για την αποκατάσταση αυτών των αδικιών θα πρέπει να συμπεριλαμβάνει και τον αγώνα των ατόμων ΛΟΑΤ να βελτιώσουν τις συνθήκες ζωής τους. Θα πρέπει επίσης να περιλαμβάνει την εκστρατεία για την καταπολέμηση του AIDS και την παροχή ασύλου σε άτομα που έχουν βάσιμους λόγους να φοβούνται διώξεις εναντίον τους λόγω του σεξουαλικού τους προσανατολισμού. Καλούμε όλες τις χώρες του κόσμου και τα Ηνωμένα Έθνη να καθιερώσουν τη 17η Μαϊου ως Διεθνή Ημέρα εναντίον της Ομοφοβίας. Ο στόχος μας, που είναι η εξάλειψη των διακρίσεων και η πλήρης ισονομία για τα άτομα ΛΟΑΤ σε όλο τον κόσμο, είναι εφικτός και μπορεί να γίνει πραγματικότητα.»

ΙΣΡΑΗΛ ΚΑΙ ΛΙΒΑΝΟΣ: ΠΟΛΕΜΟΣ ΚΑΙ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ

Από τη 12η Ιουλίου και την έναρξη των εχθροπραξιών ανάμεσα στον ισραηλινό στρατό και τη Χεζμπολά επί λιβανέζικου εδάφους, η οργάνωση Χελέμ (η λέξη σημαίνει Όνειρο στα αραβικά), που διατηρεί παραρτήματα και στη Γαλλία, τον Καναδά, την Αυστραλία και τις ΗΠΑ, διέκοψε τις δραστηριότητές της τις σχετικές με τα δικαιώματα των ομοφυλόφιλων του Λιβάνου για να συμμετάσχει μαζί με άλλες μη κυβερνητικές οργανώσεις στο κίνημα αλληλεγγύης προς τους πρόσφυγες που εγκατέλειψαν μαζικά τις περιοχές των βομβαρδισμών. Είτε προέρχονται από τα νότια προάστια της Βηρυτού είτε από το νότιο Λίβανο, χωρίς διάκριση ως προς το θρήσκευμα ή το σεξουαλικό προσανατολισμό, οι άμαχοι που βρέθηκαν χωρίς στέγη ή αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τον τόπο διαμονής τους μπόρεσαν έτσι να επωφεληθούν από ένα οργανωμένο σύστημα υποδοχής. Οι εθελοντές της Χελέμ φιλοξένησαν πρόσφυγες στα γραφεία της οργάνωσης και από κοινού με άλλες οργανώσεις περιέθαλψαν όσους βρήκαν καταφύγιο σε σχολεία ή άλλα δημόσια κτίρια, ενώ η οργάνωση Lebanon Bears (οι Αρκούδες του Λιβάνου) ανέλαβε την αγορά ειδών πρώτης ανάγκης και την ψυχολογική στήριξη των παιδιών. «Δεν συμβουλέυουμε κανέναν να εγκαταλείψει την εστία του. Αντίθετα πρέπει όλοι να επιδείξουμε αλληλεγγύη απέναντι στον εισβολέα» τονίζει ο Τζορτζ Αζί, συντονιστής της Χελέμ. Η Έλι, 21 ετών και ακτιβίστρια ανησυχεί: «Αυτός ο πόλεμος πάει τον Λίβανο χρόνια πίσω και η πιθανότητα να αποκτήσουμε κάποια δικαιώματα φαντάζει ακόμα πιο μακρινή [οι ομοφυλοφιλικές σχέσεις παραμένουν ποινικό αδίκημα στο Λίβανο και μπορούν να τιμωρηθούν με ποινή φυλάκισης έως και δώδεκα μήνες]. Αν ο Λίβανος δεν μπορέσει να ορθοποδήσει, ο αγώνας μας είναι καταδικασμένος εκ των προτέρων. Έτυχε να συζητήσω μέσω του Ίντερνετ με γκέι από το Ισραήλ. Ανακάλυψα ότι αυτό το μακελειό δεν εξοργίζει μόνο εμάς.» Για τον Τόνι, 24 ετών και κάτοικο της κοιλάδας Μπεκάα ο Λίβανος από χώρα της ελπίδας, της ευημερίας και του ονείρου έχει μετατραπεί σε μία χώρα που οι κάτοικοί της δεν έχουν παρά μία έγνοια: την επιβίωση. Δεδομένης της κατάστασης δεν προκαλεί έκπληξη ότι τόσο τα εγκαίνια ενός νέου γκέι κλαμπ στη Βηρυτό όσο και η οργάνωση της πρώτης εκδρομής από το γκέι πρακτορείο ταξιδίων Λέμπτουρ, το μοναδικό στη Μέση Ανατολή, ματαιώθηκαν.

Περηφάνια και προκατάληψη

«Η αστυνομία της Ιερουσαλήμ μας ανακοίνωσε ότι αδυνατεί να εγγυηθεί την ασφάλεια της εκδήλωσης λόγω των εχθροπραξιών στην περιοχή. Κρίνουμε ότι η στιγμή δεν είναι κατάλληλη για εορτασμούς και γι’αυτό το λόγο η παρέλαση ματαιώνεται. Θα διεξαχθεί όταν βελτιωθεί η κατάσταση.» Με αυτή την ανακοίνωση η οργάνωση Χαμπαϊτ Χαπατουάχ (σημαίνει Ανοιχτό Σπίτι στα εβραϊκά), διοργανώτρια της παρέλασης του World Pride στην Ιερουσαλήμ γνωστοποίησε ότι η εκδήλωση της 10ης Αυγούστου δεν θα πραγματοποιηθεί. Αντ’αυτής προγραμματίστηκε μια σιωπηλή συγκέντρωση εναντίον της ομοφοβίας. Εδώ και δύο χρόνια η πρόθεσή της να διοργανώσει μια εβδομάδα περηφάνιας στην ιερή πόλη, έχει βάλει την οργάνωση στο στόχαστρο των θρησκευτικών οργανώσεων, εβραϊκών, χριστιανικών και μουσουλμανικών. Το καλοκαίρι του 2005 όλες οι εκδηλώσεις ματαιώθηκαν εξαιτίας του φορτισμένου πολιτικού κλίματος που είχε δημιουργηθεί λόγω της εκκένωσης των ισραηλινών εποίκων από τη Γάζα. Αντίθετα φέτος οι συζητήσεις, το φεστιβάλ κινηματογράφου, το συνέδριο για θέματα υγείας, οι συναντήσεις ανάμεσα σε μέλη διαφορετικών θρησκευτικών κοινοτήτων και όλες οι εκδηλώσεις που είχαν προγραμματιστεί σε κλειστούς χώρους πραγματοποιήθηκαν κανονικά. Σε φυλλάδιό του το ισραηλινό Υπουργείο Πολιτισμού δηλώνει τη στήριξή του στον αγώνα των διοργανωτών υπέρ του πλουραλισμού και της ατομικής ελευθερίας. Από την πλευρά τους οι ίδιοι οι διοργανωτές τονίζουν ότι παρά τη δύσκολη συγκυρία, το World Pride παραμένει μια μοναδική ευκαιρία για να μπορέσει η γκέι κοινότητα της πόλης να δηλώσει την παρουσία της και μάλιστα στα πλάισια μιας διεθνούς εκδήλωσης. Στις 9 Αυγούστου μια ακόμα συγκέντρωση πραγματοποιήθηκε στην ισραηλινή πλευρά της πόλης σε ένδειξη αλληλεγγύης προς τους Παλαιστινίους που δεν μπόρεσαν να παρευρεθούν λόγω του τείχους ασφαλείας που έχουν αναγείρει οι ισραηλινές αρχές. Οι εχθροπραξίες έχουν κινητοποιήσει τις γκέι οργανώσεις και στο Ισραήλ: «Ως ακτιβιστές για τα δικαιώματα του ανθρώπου δεν μπορούμε να αγνοήσουμε αυτό που συμβαίνει αυτή τη στιγμή στο βόρειο Ισραήλ και τον Λίβανο. Πρέπει να δουλέψουμε για να ενισχύσουμε τους δεσμούς ανάμεσα στους γκέι ακτιβιστές και τα αντιπολεμικά κινήματα ώστε να προωθηθεί η υπόθεση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων» δηλώνει η Τζούλι Ντορφ της οργάνωσης World Pride στις Ηνωμένες Πολιτείες. Η Χαμπαϊτ Χαπατουάχ ανέλαβε την φιλοξενία προσφύγων από το βόρειο Ισραήλ σε καταλύμματα μελών της οργάνωσης, ενώ η οργάνωση Αγκούντα τη συγκέντρωση παιχνιδιών και βιβλίων για τα παιδιά των καταφυγίων. Σε πολιτικό επίπεδο η οργάνωση ομοφυλόφιλης νεολαίας του αριστερού κόμματος Μερέτζ ανακοίνωσε στις 2 Αυγούστου την αντίθεσή της στον πόλεμο ανάμεσα στο Ισραήλ και τη Χεζμπολά. Τα στελέχη του κόμματος έκαναν έκκληση για κατάπαυση των εχθροπραξιών και διαπραγματεύσεις για την απελευθέρωση των απαχθέντων ισραηλινών στρατιωτών με αντάλλαγμα την απελευθέρωση παλαιστίνιων και λιβανέζων κρατουμένων.

ΙΤΑΛΙΑ: Η ΠΡΩΤΗ ΤΡΑΝΣΕΞΟΥΑΛ ΒΟΥΛΕΥΤΗΣ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ

Η Βλαντιμίρ Λουξόρια, όπως έχει αλλάξει το όνομά του ο Βλαντίμιρο Γκουαντάνιο, έγινε μετά τις πρόσφατες εκλογές στην Ιταλία η πρώτη τρανσέξουαλ που εξελέγη βουλευτής σε κοινοβούλιο ευρωπαϊκής χώρας. 41 ετών, ηθοποιός, δημοσιογράφος στην εφημερίδα Liberazione και το Ράδιο Capital, παθιασμένη με τον Σέξπιρ και πτυχιούχος ξένης λογοτεχνίας, αγωνίζεται επί μακρόν για τα δικαιώματα των γκέι. Αν και παίρνει πολύ σοβαρά το νέο της αξίωμα, δεν διαγράφει τίποτα από το ξεχωριστό παρελθόν της.

Ερ. Πότε ξεκίνησε το πάθος σας για την πολιτική;

Έκανα την πρώτη πολιτική μου επιλογή σε ηλικία 16 χρονών όταν αποφάσισα να πάψω να καταπιέζω τη θηλυκή μου πλευρά και να την εκφράσω ανοιχτά. Άρχισα να μετράω την κοινωνία και τις προκαταλήψεις της, όπως αυτές συνοδεύονται από ψυχολογική, λεκτική και, ενίοτε, σωματική βία.

Ερ. Τι σας έκανε να κατέβετε στις εκλογές;

Δέχτηκα την υποψηφιότητα που μου πρότεινε το κόμμα της Κομμουνιστικής Επανίδρυσης. Αφού το ζύγισα για ένα μήνα περίπου, κατάλαβα ότι ιστορικά είχε έρθει η στιγμή να εκπροσωπηθεί το τρανσέξουαλ κίνημα στο ιταλικό κοινοβούλιο.

Ερ. Πως αντέδρασαν τα μέλη του κόμματος στην υποψηφιότητά σας;

Στην αρχή υπήρχε σύγχυση, γιατί δεν έχω κανένα παρελθόν μέσα στο κόμμα. Η υποψηφιότητά μου υπήρξε όμως το αποτέλεσμα της θέλησης της ευρωπαϊκής αριστεράς να ανοιχτεί στις μειονότητες και, μέσω εμού, στο κίνημα ΛΟΑΤ. Υπήρχε βέβαια η προκατάληψη ότι το κόμμα θέλει να προβάλλει μια διασημότητα για να κερδίσει ψήφους. Ευτυχώς μπόρεσα να εκφράσω τους πολιτικούς μου προβληματισμούς κατά τη διάρκεια των τηλεοπτικών συζητήσεων. Αλλά και η παρουσία μου στις εσωκομματικές διεργασίες με βοήθησε να κερδίσω την εκτίμηση και την εμπιστοσύνη της κομματικής βάσης.

Ερ. Πως σχολιάζετε τις επιθέσεις που δεχτήκατε κατά την προεκλογική εκστρατεία;

Δεν πάσχω από μνησικακία. Το προεκλογικό κλίμα υπήρξε φορτισμένο και χυδαίο, αλλά μπόρεσα να διαπιστώσω ότι οι προσωπικές επιθέσεις εναντίον μου δεν μεταφράστηκαν σε ψήφους. Η πιο διάσημη αντίπαλός μου, η Αλεσάντρα Μουσολίνι, δήλωσε κατά τη διάρκεια μιας αντιπαράθεσης μαζί μου: «καλύτερα φασίστας, παρά πούστης». Σε αντίθεση με μένα, δεν κατόρθωσε να εκλεγεί. Αυτό δείχνει ότι όταν ρίχνεται η ομοφοβία σαν άλογο στην κούρσα, δεν είναι παρά ένα άλογο γέρικο και κουρασμένο.

Ερ. Πως γιορτάσατε την εκλογή σας;

Τρώγοντας πίτσα στη γειτονιά μου στη Ρώμη μαζί με την αδελφή μου, τον ξάδελφό μου, τους φίλους μου και όσους με βοήθησαν κατά τη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας. Αλλά η πραγματική γιορτή είναι κάθε φορά που με συναντάνε στον δρόμο και με προσφωνούν «Ονορεβόλε» [«Αξιότιμη», προσφώνηση των βουλευτών και των γερουσιαστών στην Ιταλία], μου σφίγγουν το χέρι και με συγχαίρουν για την εκλογή μου.

Ερ. Τι αισθανθήκατε όταν καθίσατε για πρώτη φορά στα έδρανα του κοινοβουλίου;

Ήμουν πολύ συγκινημένη. Μου θύμισε την πρώτη φορά που περνούσα το κατώφλι του πανεπιστημίου: από τη μία έτρεμα για το πως θα με κρίνουν οι άλλοι, από την άλλη συνειδητοποιούσα ότι ήταν καιρός να σπουδάσω και να δουλέψω σκληρά. Αισθάνομαι μονίμως αντικείμενο παρακολούθησης. Σε κάποια φάση σήκωσα τα μάτια μου και είδα ότι όλες οι κάμερες ήταν στραμμένες επάνω μου. Είναι λες και είσαι σε reality show: από τη στιγμή που καθίσεις στα έδρανα χάνεις πλήρως κάθε προσωπική στιγμή. Πρέπει να προσέχω ιδιαίτερα, να μην ξύνω το κεφάλι μου αφηρημένα, να μην σταυρώνω τις γάμπες μου με άκομψο τρόπο.

Ερ. Πως σκοπεύετε να εκμεταλλευτείτε την παρουσία σας στο κοινοβούλιο;

Θα ήθελα το κόμμα μου να μου αναθέσει το χαρτοφυλάκιο του πολιτισμού. Αποτελεί έναν από τους πλουτοπαραγωγικούς πόρους της χώρας μου και μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την καταπολέμηση της μισαλλοδοξίας. Θα ήθελα επίσης να συμμετέχω στην κατάρτιση της νομοθεσίας για τις πολιτικές ενώσεις, της νομοθεσίας για την καταπολέμηση των διακρίσεων, καθώς και της νομοθεσίας εκείνης που θα διευκολύνει τους τρανσέξουαλ στις καθημερινές τους συναναστροφές με τη γραφειοκρατία. Είμαι υπέρ ενός νόμου που θα δίνει το δικαίωμα στις τρανς που δεν έχουν εγχειριστεί να αλλάζουν όνομα στην αστυνομική τους ταυτότητα, ώστε μην αντιμετωπίζουν προβλήματα κάθε φορά που πηγαίνουν σε συνέντευξη για μια δουλειά, όποτε πάνε να εξαργυρώσουν μια επιταγή ή όταν πρέπει να δείξουν την ταυτότητά τους στα όργανα της τάξης.

Ερ. Ποιο θα είναι το στυλ Λουξόρια τα επόμενα πέντε χρόνια;

Το ντύσιμό μου θα συμβαδίζει με το αξίωμά μου, τις σεξουαλικές μου προτιμήσεις, αλλά και την εξωτερική θερμοκρασία!

ΜΟΣΧΑ: ΕΚΤΡΟΠΑ ΣΤΗΝ ΠΑΡΕΛΑΣΗ ΤΗΣ ΓΚΕΪ ΠΕΡΗΦΑΝΙΑΣ

Ο δήμαρχος της Μόσχας Γιούρι Λουζκόφ αρνήθηκε να δώσει άδεια για τη διοργάνωση του gay pride στην πόλη του με τη δικαιολογία ότι δεν μπορεί να εγγυηθεί την ασφάλεια των διαδηλωτών. Η δυναμική παρουσία 300 πολέμιων της πρώτης παρέλασης της γκέι περηφάνιας στη Ρωσία φάνηκε να τον επιβεβαιώνει. Εδώ και ένα χρόνο περίπου, από τότε που ο Νικολάϊ Αλεξέγιεφ ανακοίνωσε την πρόθεσή του να διοργανώσει μια τέτοια εκδήλωση, το σχέδιό του συνάντησε ισχυρές αντιδράσεις τόσο από τις αρχές όσο και από την Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία, αλλά και από μερίδα της ομοφυλοφιλικής κοινότητας.
Και όμως, παρά την πληθώρα των προβλημάτων (απαγόρευση της πορείας την προηγούμενη μέρα, οικονομικές δυσχέρειες, αδυναμία εξεύρεσης χώρου για τη διοργάνωση του φεστιβάλ που θα συνόδευε την εκδήλωση), η πρώτη παρέλαση της γκέι, λεσβιακής, μπάϊ και τρανς περηφάνιας τελικά έγινε πραγματικότητα. Όχι όμως στις συνθήκες που θα επιθυμούσαν οι διοργανωτές: το συγκεντρωμένο ομοφοβικό πλήθος αποφάσισε να ξεσπάσει την οργή του σε βάρος των λίγων δεκάδων διαδηλωτών που επιχείρησαν, 13 χρόνια μετά την αποποινικοποίηση της ομοφυλοφιλίας στη Ρωσία, να ξεμυτίσουν από την αφάνεια. Πριν την παρέλαση ρώσοι και ευρωπαίοι ακτιβιστές αντάλλασσαν απόψεις επί διήμερο στο ξενοδοχείο Swissotel – ανάμεσά τους προσωπικότητες όπως ο Πίτερ Τάτσελ της αγγλικής οργάνωσης ΟutRage!, αλλά και πολιτικοί όπως ο γάλλος Ζαν Λικ Ρομερό και ο γερμανός βουλευτής των Πρασίνων Φόλκερ Μπεκ. Όλοι δίνουν ραντεβού το Σάββατο 27 Μαϊου στις 2:30 το μεσημέρι μπροστά από το Κρεμλίνο, για να καταθέσουν στεφάνι στη φλόγα του άγνωστου στρατιώτη, πριν ξεκινήσουν για την πλατεία Ιγκόρ Ντολγκορούκι (ο ιδρυτής της πόλης) απέναντι από το δημαρχείο.
Από τις 2 η ώρα όμως, 300 αντι-διαδηλωτές έχουν συγκεντρωθεί αποφασισμένοι να εμποδίσουν οποιαδήποτε συγκέντρωση. Ο όχλος απαρτιζόμενος από μπάμπουσκες, νεαρούς σκίνχεντ, κοζάκους και μέλη παραεκκλησιαστικών οργανώσεων ακούει με θρησκευτική ευλάβεια έναν εθνικιστή βουλευτή να εκθέτει τις απόψεις του για τους γκέι - «΄Εχω μία λύση γι’ αυτούς: τη Σιβηρία» - ενώ τόσο ο Νικολάϊ Αλεξέγιεφ όσο και πολλοί διαδηλωτές συλλαμβάνονται αμέσως. Στη συνέχεια το πλήθος κινείται προς το δημαρχείο, με τους γκέι να ανεμίζουν τη σημαία του ουράνιου τόξου και τις μπάμπουσκες να κραδαίνουν τα ομοφοβικά πανό τους. Σε ένα απ’ αυτά διαβάζουμε: «Να σώσουμε τα παιδιά μας από τους ανώμαλους και τους βιαστές. Να ποινικοποιηθεί ξανά η ομοφυλοφιλία». Τα ομοφοβικά συνθήματα συνοδεύονται από αυγά και ντομάτες, θρησκευτικούς ψαλμούς και ναζιστικούς χαιρετισμούς. Η Λιεβγκένια Ντεμπριάνσκαγια, επιφανής λεσβία ακτιβίστρια, προσπαθεί να κάνει διάλογο μαζί τους μπροστά από το δημαρχείο, αλλά συλλαμβάνεται πάραυτα.
Ο Φόλκερ Μπεκ που την ίδια μέρα το πρωί είχε δηλώσει ότι «η γερμανική κυβέρνηση παρακολουθεί τα τεκταινόμενα στη Ρωσία και οι εξελίξεις θα εξεταστούν από τη Γερουσία» δέχεται χτύπημα στο πρόσωπο από έναν εθνικιστή. Και τα έκτροπα συνεχίζονται μία ώρα μετά: σε έναν από τους πιο πολυσύχναστους δρόμους της Μόσχας μια ομάδα σκίνχεντ επιτίθεται στον Πιερ Σερν εκπρόσωπο των γάλλων Πρασίνων και μέλος της οργάνωσης Ilga Europe καθώς βγαίνει από ένα καφέ. Με αυτόν τον τρομερό απολογισμό οι εκδηλώσεις που είχαν προγραμματιστεί το ίδιο βράδυ ματαιώνονται. Το γκέι κλαμπ 3 Monkeys ακύρωσε τη συναυλία της γαλλίδας τραγουδίστριας Desireless (που παραμένει μεγάλη σταρ στη Ρωσία) από το φόβο της επίθεσης εθνικιστών. Την επομένη τα ρωσικά μέσα ενημέρωσης φρόντισαν να υποβαθμίσουν τα επεισόδια. Εξίσου ισχυρό το αίσθημα της αδιαφορίας από σημαντική μερίδα των γκέι που το ίδιο βράδυ διασκέδαζαν στα αγαπημένα τους στέκια χωρίς να δείχνουν να ανησυχούν για το τι διαδραματίστηκε κατά τη διάρκεια της παρέλασης. Λίγοι εξ αυτών άλλωστε θα αποφάσιζαν να συμμετέχουν. Για τους περισσότερους η διακριτικότητα είναι το παν. Στις περισσότερες πόλεις της Ρωσίας οι ομοφυλόφιλοι γίνονται ανεκτοί όσο παραμένουν στην αφάνεια. Στην καλύτερη περίπτωση επιτρέπεται η ύπαρξη κάποιων κλαμπ στη Μόσχα και την Αγία Πετρούπολη, σε καμία περίπτωση όμως διαδήλωση μέσα στο κέντρο της πρωτεύουσας. Το ταμπού της ομοφυλοφιλίας παραμένει ισχυρό στη ρωσική κοινωνία. Όσο για το AIDS, είναι σαν οι γκέι να μην υπάρχουν: κατά τις εργασίες του πρώτου συνεδρίου για την επιδημία που έλαβε χώρα στη Μόσχα από τις 15 έως τις 18 Μαϊου κανείς, εκτός από κάποιους ελάχιστους ακτιβιστές, δεν θέλησε να θίξει το θέμα.

Ανάμικτες αντιδράσεις στην Ευρώπη

Ο Ντένις 25 ετών συνοψίζει τη ζωή του κάπως έτσι: «Το θέμα δεν είναι κατά πόσο είναι εύκολο ή δύσκολο να ζήσει κανείς την ομοφυλοφιλία του. Σημασία έχει να τα βρει κανείς με τον εαυτό του». Ο Ιγκόρ 28 ετών επιβεβαιώνει ότι κανείς δεν γνωρίζει ούτε στο οικογενειακό ούτε στο εργασιακό του περιβάλλον. Ακόμα και αυτοί που δουλεύουν στην ιστοσελίδα GayRussia όπως ο Ρουζλάν, αποκλείουν τη συμμετοχή τους στο Pride. Μια φράση που ακούγεται συχνά είναι ότι «δεν ήταν το κατάλληλο μέρος ούτε η κατάλληλη στιγμή για κάτι τέτοιο». ‘Όπως μας εξηγεί ο Ντένις, «καταλαβαίνω ότι πρέπει να αγωνιστούμε για τα δικαιώματά μας, αλλά πιστεύω ότι πρέπει να γίνει πιο προσεκτικά. Οι δυναμικές διεκδικήσεις ενδέχεται να επιδεινώσουν τη θέση μας».
Στη Γαλλία άμεση ήταν η καταδίκη των επεισοδίων τόσο από τα πολιτικά κόμματα (πρώτα το Κομμουνιστικό Κόμμα και οι Πράσινοι και στη συνέχεια οι Σοσιαλιστές και οι Γκωλικοί), όσο και από το Υπουργείο Εξωτερικών που εξεδήλωσε τη στήριξή του στους ομοφυλόφιλους της Ρωσίας. Στη Γερμανία όμως αρκετά στελέχη των Χριστιανοδημοκρατών (το κόμμα της καγκελαρίου Άγγελα Μέρκελ) επέκριναν την παρουσία του Φόλκερ Μπεκ στη Μόσχα. «Πρέπει να λαμβάνει κανείς υπόψη του την πολιτική κατάσταση της χώρας στην οποία βρίσκεται» δήλωσε στην Berliner Zeitung ο βουλευτής Αντρέας Σόκενχοφ.
Στη Ρωσία οι διοργανωτές εξετάζουν το ενδεχόμενο της προσφυγής τους στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και αναζητούν τρόπους να καλύψουν την οικονομική ζημιά της εκδήλωσης. Ο δρόμος προβλέπεται μακρύς και δύσβατος, καθώς ο δήμαρχος της Μόσχας επαναλαμβάνει τις επιθέσεις του: «Ο τρόπος ζωής μας, η ηθική και οι παραδόσεις μας είναι πολύ αγνότερες από αυτές της Δύσης. Η Δύση πρέπει να μάθει από μας και όχι να προσπαθεί να μας επιβάλλει μεγαλύτερη χαλαρότητα. Ζούμε σε μια δημοκρατική χώρα, είναι όμως μία χώρα οργανωμένη και μία πόλη οργανωμένη». Σύμφωνα με το δήμαρχο, η κατάθεση στεφάνου στο μνημείο του αγνώστου στρατιώτη αποτελούσε «ηθελημένη πρόκληση» εκ μέρους όσων θέλουν «να αμαυρώσουν έναν χώρο ιερό». Μετά τα επεισόδια κατά τη διάρκεια της παρέλασης καθώς και αυτά που σημειώθηκαν στις αρχές Μαϊου μπροστά από πολλά γκέι στέκια της Μόσχας, πολλοί φοβούνται σήμερα αντίποινα. Παρ’ όλα αυτά οι διοργανωτές κέρδισαν το στοίχημα: ποτέ πριν η ομοφυλοφιλία δεν συζητήθηκε τόσο στη Ρωσία και τα διεθνή μέσα ενημέρωσης μπόρεσαν να διαπιστώσουν από πρώτο χέρι κατά πόσο γίνεται σεβαστό στη χώρα το δικαίωμα της ελεύθερης συνάθροισης. Μελανό σημείο για τη Ρωσία, ακριβώς τη στιγμή που ετοιμάζεται να αναλάβει την προεδρία του Συμβουλίου της Ευρώπης.

BROKEBACK MOUNTAIN: ΤΟ ΜΑΓΙΚΟ ΒΟΥΝΟ

«Δεν είμαι καμιά αδελφή», λέει ο ‘Ενις. «Ούτε γω. Πάει και τέλειωσε. Οι άλλοι να κοιτάνε την πάρτη τους» απαντάει ο Τζακ. Πριν ακόμα την απονομή των ‘Οσκαρ, στις 5 Μαρτίου, όπου εξασφάλισε οκτώ υποψηφιότητες, η ταινία του Ανγκ Λι Το μυστικό του Βrokeback Mountain έχει εγκαινιάσει μια νέα εποχή στην απεικόνιση της ομοφυλοφιλίας από το Χόλιγουντ. Τι άλλαξε όμως πραγματικά χάρη στη μεγάλη παγκόσμια επιτυχία μιας ιστορίας πάθους ανάμεσα στον ΄Ενις Ντελ Μαρ και τον Τζακ Τουίστ, δυο αγόρια της επαρχίας, ανάμεσα στην πρώτη τους συνάντηση το 1963 και το θάνατο του Τζακ είκοσι χρόνια αργότερα; Το μάρκετινγκ της ταινίας στηρίχθηκε σχεδόν αποκλειστικά στην ιδέα ότι πρόκειται για μία απλή ιστορία αγάπης, οικουμενική όπως θα λέγαμε σήμερα, υπονοώντας ότι δεν πρέπει να περιορίζεται στην ομοφυλοφιλική της διάσταση. Τα μέσα ενημέρωσης, με ελάχιστες εξαιρέσεις, ακολούθησαν την ίδια γραμμή. Ποιος μπορεί όμως να πιστέψει ότι οι εκατομμύρια θεατές που έκαναν το φιλμ επιτυχία αγνοούν πράγματι τον οικουμενικό χαρακτήρα του έρωτα, πέρα από τους περιορισμούς της φυλής, της ηλικίας και του φύλου; Μήπως η πραγματική καινοτομία βρίσκεται αλλού;
Η καινοτομία στο Βrokeback Mountain δεν είναι ότι αφηγείται έναν ομοφυλοφιλικό έρωτα: το Χόλιγουντ έχει παρουσιάσει πολλούς τέτοιους στο παρελθόν. Είναι η πλήρης απουσία αναγνωρίσιμων κωδικών στους οποίους στηρίζεται η πρόσληψη της ομοφυλοφιλίας από το ευρύτερο κοινό. Εδώ και τριάντα χρόνια, ο ομοφυλόφιλος όπως τον παρουσιάζει το Χόλιγουντ είναι γκέι, είναι δηλαδή κάτι παραπάνω από τη σεξουαλικότητά του (η οποία ούτως ή άλλως συχνά υποβαθμίζεται), είναι πάνω απ’ όλα ένας τρόπος ζωής, ένα συγκεκριμένο λεξιλόγιο, ένα σύνολο από κώδικες που μιλάνε γι’αυτόν και προσδιορίζουν την ταυτότητά του. Οι τυποποιημένοι γκέι, όπως αυτοί που υποδύονται ο Τομ Χανκς και ο Αντόνιο Μπαντέρας στη ''Φιλαδέλφεια'', έχουν γίνει πρωταγωνιστές επιτυχημένων τηλεοπτικών σίριαλ, όπως το Queer as Folk και το Six Feet Under. Και, ας το παραδεχθούμε, έχουν καταλήξει να κουράζουν τους πάντες, καθώς η παρουσία τους είναι τόσο προβλέψιμη.
Μεταφέροντας στη μεγάλη οθόνη το διήγημα της ΄Ανι Πρου, ο Ανγκ Λι πηγαίνει κόντρα στο ρεύμα: Καθώς δεν είναι “αδελφές”, οι δύο ήρωες δεν μπορούν παρα να είναι αποκλειστικά, και ολοκληρωτικά, Αμερικάνοι. Και Αμερικάνος δεν σημαίνει απαραίτητα Νεοϋορκέζος, ούτε Καλιφορνέζος σέρφερ. Αμερικάνος είναι επίσης, και κατά κύριο λόγο, ένας βουκόλος από το Γουαϊόμινγκ, την 44η πολιτεία της Αμερικής με πληθυσμό 500.000, μια πολιτεία με απέραντες πεδιάδες και πανύψηλες βουνοκορφές, πιο μεγάλη σε έκταση από τη Μεγάλη Βρετανία, αλλά εκατό φορές πιο αραιοκατοικημένη. «Οι άλλοι να κοιτάνε την παρτη τους» λέει ο Τζακ, και εκατομμύρια θεατές ανακαλύπτουν και πάλι την ικανοποίηση του να παρακολουθούν δύο άντρες που δεν θέλουν κανείς να ξέρει γι’αυτούς, να τους παρατηρούν από μακριά, όπως τους παρατηρεί μέσα από τα κυάλια ο Τζο Αγκίρε, ο βάναυσος εργοδότης τους.
Μπορούμε όμως να διακρίνουμε τον έρωτα από τα πεντακόσια μέτρα, όταν καλά-καλά δεν μπορούμε να διακρίνουμε πρόσωπα; ΄Οχι, αυτό που διακρίνουμε είναι το σεξ. Ο Ανγκ Λι φροντίζει να το παρουσιάσει τόσο αστραπιαίο όσο είναι στην πραγματικότητα και για τους ήρωές του. Αλλά η σκηνή του σοδομισμού παραμένει ωμή. Αυτό λέει τα πάντα. ΄Ο,τι και να σκαρφίζονται οι μαρκετίστες, αυτό που πρέπει πάση θυσία να παραμείνει μυστικό στη σχέση του Τζακ και του ΄Ενις είναι το σεξ. Η στεγνή πρόζα της ΄Ανι Πρου είναι ακόμα πιο παραστατική από την κινηματογραφική μεταφορά, όταν περιγράφει την επανένωση των δύο εραστών μετά από τέσσερα χρόνια χωρισμού: «Το δωμάτιο βρώμαγε σπέρμα, καπνό, ιδρώτα και ουίσκι, παλιά μοκέτα και άχυρο, δερμάτινη σέλα, σκατά και φτηνό σαπούνι». Το ταλέντο του Ανγκ Λι είναι ότι αφήνει στους θεατές την ελευθερία να αντιληφθούν μόνο τη μυρωδιά του καπνού, του ουίσκι, της παλιάς μοκέτας και του φτηνού σαπουνιού, χωρίς όμως ούτε να λογοκρίνει ούτε να εξευγενίζει τις σωματικές εκκρίσεις των δυστυχισμένων ηρώων του.
Το αιώνιο παράδοξο του μελό: ο έρωτας ανάμεσα στον Τζακ και τον ΄Ενις είναι η χαμένη ευκαιρία, είναι αυτό που τους κάνει να υποφέρουν, είναι όμως και το μόνο πράγμα που έχουν πραγματικά. Το σεξ είναι αυτό που κατάφεραν, που τους κάνει να κλαίνε από ευχαρίστηση («Μ΄εχεις στείλει στον έβδομο ουρανό, δώσμου κάτι για να συνεχίσω», λέει ο Τζακ στον άντρα του), αλλά είναι κάτι που δεν γίνεται σχεδόν ποτέ μετά το καλοκαίρι που πέρασαν μαζί στο Βrokeback Mountain. Στις οροσειρές του Γουαϊόμινγκ το καλοκαίρι τελειώνει πολύ γρήγορα: «Το πρώτο χιόνι έπεσε νωρίς, στις 13 Αυγούστου, τριάντα εκατοστά».
΄Ερωτας και σεξ λοιπόν, αλλά επίσης τραγωδία. Η μυστικοπάθεια δεν είναι θέμα επιλογής για τους νεαρούς άνδρες που ανακαλύπτουν την ομοφυλοφιλία τους στη βαθιά Αμερική της δεκαετίας του ΄60. Είναι θέμα ζωής και θανάτου. Για να πειστούμε φτάνει να διαβάσουμε το εξαιρετικό βιβλίο του Γουίλ Φέλοους Farm Boys – Lives of Gay Men from the Rural Midwest (Αγόρια από την επαρχία – Ζωές Ομοφυλόφιλων στις Μεσοδυτικές Πολιτείες) που συγκεντρώνει μαρτυρίες από τριάντα τέτοιες περιπτώσεις αντρών που οι ζωές τους θυμίζουν ανατριχιαστικά την περίπτωση του Τζακ και του ΄Ενις. Επιθυμίες, αδιέξοδα, ίσως ένας γάμος, κάποιες φορές και παιδιά, αλλά το μεγάλο μυστικό συστηματικά να σκεπάζει τα πάντα. Συγκινητικές και πολλές φορές αστείες, αυτές οι αφηγήσεις σε πρώτο πρόσωπο έχουν σαν κοινό παρονομαστή τον τρόμο της αποκάλυψης. ΄Ενας τρόμος μόνιμος και ασφυκτικός, σπάνια όμως αδικαιολόγητος. Για ποιο λόγο ο Τζακ δολοφονήθηκε μ’ένα λοστάρι στην άκρη του δρόμου στην ηλικία των 39 ετών; Ο λόγος είναι απλός: όπως κι άλλοι πριν απ’αυτόν, όπως ο Μάθιου Σέπαρντ που βασανίστηκε μέχρι θανάτου στις 6 Οκτωβρίου του 1998 στο Λάραμι, ο Τζακ ήθελε να ζήσει χωρίς να κρύβεται, σε μια πολιτεία όπως το Γουαϊόμινγκ, όπου κάτι τέτοιο είναι απλώς αδύνατο.
Από τους δύο εραστές ο Τζακ είναι αυτός που υποφέρει περισσότερο από το μυστικό, που πιστεύει ότι μπορεί να απελευθερωθεί απ’αυτό, καθώς για κείνον το σκάνδαλο της ομοφυλοφιλίας απλώς δεν υφίσταται. Αποκαλυπτόμενος όμως ο Τζακ βάζει τον εαυτό του σε κίνδυνο και πεθαίνει. Και δεν είναι η αποκάλυψη του έρωτά του για τον ΄Ενις που οδηγεί στη δολοφονία του, είναι το σχέδιό του να ζήσει μαζί με έναν άλλο άντρα, κάποιον που πιθανώς να αγαπάει λιγότερο. Το πήδημα στα κρυφά δεν δημιουργεί πρόβλημα, η αποκάλυψη όμως σκοτώνει. Αυτό το δράμα θα πρέπει να κάνει να σωπάσουν όλοι εκείνοι που θέλουν να χρησιμοποιήσουν την ταινία σαν όπλο ενάντια στην προβολή της ομοφυλοφιλίας. Όσο κι αν οι γκέι παρελάσεις και οι κάθε είδους εμπορικές εκδηλώσεις φλερτάρουν πολλές φορές με το γελοίο, η ιστορία δύο “βλαχαδερών” δεν μπορεί να εκπλήσσει παρά μόνο εκείνους που πιστεύουν ότι ομοφυλόφιλος είναι συνώνυμο του σοφιστικέ και του εκλεπτυσμένου. Ο Ανγκ Λι δεν μας ενθαρρύνει να κρυβόμαστε. Κάνει μια ταινία δημιουργού, με την έννοια ότι το φιλμ μιλάει περισσότερο για τον εαυτό του παρά για την αμερικάνικη επαρχία, ένα φιλμ που περιγράφει με τα πιο ζωντανά χρώματα τη θεμελιώδη αξιοπρέπεια των αντρών που δεν μπορούν, παρά τον έρωτα, παρά την ηδονή, να απελευθερωθούν από τη ντροπή που κάποιοι άλλοι τους έχουν βάλει στο κεφάλι.

ΜΙΑ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΗ ΣΕΡΒΙΑ

Βελιγράδι. Η πρωτέυουσα τις Σερβίας απλώνεται στις δύο όχθες του Δούναβη που προσδίδει μια ατμόσφαιρα ρομαντισμού ακόμα και στη Νέα Πόλη την γεμάτη άψυχες πολυκατοικίες της σοσιαλιστικής περιόδου. Μέσα σε λίγα χρόνια το Βελιγράδι έχει μετατραπεί σε Βερολίνο της Κεντρικής Ευρώπης: χαμηλό κόστος ζωής, τόπος συνάντησης φοιτητών και διανοούμενων, προχωρημένη μουσική σκηνή, αντεργκράουντ στέκια. Η μητρόπολη αρχίζει να εξέρχεται από την απομόνωση στην οποία την είχαν βυθίσει ο Σλόμπονταν Μιλόσεβιτς και οι σύμμαχοί του. Απέχει πάντως ακόμα η οικοδόμηση μιας πραγματικά δημοκρατικής κοινωνίας που να μπορεί να αναγνωρίσει τα λάθη τα παρελθόντος (πάνω από το ένα τρίτο του πληθυσμού αρνείται τη σφαγή στη Σρεμπρενίτσα) και να καταπολεμήσει ουσιαστικά τη διαφθορά.
Στους φρενήρεις ρυθμούς της σερβικής πρωτεύουσας μια ομάδα του πληθυσμού μάχεται εδώ και λίγο καιρό για μια ζωή διαφορετική. Δεν προκαλεί έκπληξη το γεγονός ότι οι γκέι και οι λεσβίες της πόλης υπήρξαν αναπόσπαστο κομμάτι εκείνης της εναλλακτικής σκηνής που τα δύσκολα χρόνια κατήγγειλε τον πόλεμο, τη στρατοκρατική ατμόσφαιρα, τη μισαλλοδοξία και τη διαφθορά. Η Αρκαδία, η πρώτη γκέι οργάνωση δημιουργήθηκε εν μέσω του πολέμου, το 1994. Το 1995 ακολούθησε η Λάβρυς, η πρώτη λεσβιακή ομάδα. Και άλλες οργανώσεις μαζί με τα πρώτα γκέι έντυπα άρχισαν να κάνουν την εμφάνισή τους. Όπως ήταν αναμενόμενο, η αυξανόμενη ευαισθητοποίηση οδήγησε στην οργάνωση της πρώτης παρέλασης της γκέι περηφάνιας. Όμως στις 30 Ιουνίου 2001, η πρωτοβουλία αυτή είχε δραματική κατάληξη: με την υποστήριξη της Ορθόδοξης Εκκλησίας που έκανε έκκληση να καθαρίσουν οι δρόμοι από τους ομοφυλόφιλους, μία ομάδα 300 χούλιγκαν επιτέθηκαν στους διαδηλωτές, τραυματίζοντας 40 άτομα. Σε μία χώρα που ο στρατός συμμετείχε σε εκστρατείες εθνικής εκκαθάρισης, δεν είναι κάτι που μπορεί να λάβει κανείς αψήφιστα.
Πέντε χρόνια μετά, όλοι συζητούν ακόμα γι’αυτό. Οι γκέι της πόλης βιώνουν μία ατμόσφαιρα απίστευτης παράνοιας. Τα λόγια είναι μετρημένα, οι κινήσεις προσεκτικές, τα χάδια και το φλερτ αδιανόητα. Οι ακτιβιστές πάντως δεν το βάζουν κάτω. Ο Μπόρις Μιλίσεβιτς, 31 ετών, προσπαθεί να ξαναβγάλει το γκέι κίνημα από το γκέτο, παραδέχεται όμως τις μεγάλες δυσκολίες που αντιμετωπίζει. Για πολλούς υπεύθυνη είναι η Ορθόδοξη εκκλησία που μέσω της σεξουαλικότητας προσπαθεί να διατηρήσει τον ασφυκτικό της έλεγχο επί του πληθυσμού. Η Ζόε Γκούντοβιτς, 28 ετών, ρίχνει το φταίξιμο στους ίδιους τους γκέι που αποδέχονται το καθεστώς τρομοκρατίας: «Ακόμα και να χρησιμοποιήσει κανείς τις λέξεις γκέι ή λεσβία είναι παρακινδυνευμένο. Βρήκαμε λοιπόν ένα καινούριο κόλπο. Λέμε ότι είμαστε Queer. Εδώ κανείς δεν καταλαβαίνει τι σημαίνει αυτό και έτσι μπορέσαμε να ξαναβρούμε λίγο την ηρεμία μας».
Παρόλο που ο Μπόρις και η Ζόε δεν κρύβονται, μιλάνε για τη δυσκολία τους να βρουν στηρίγματα και να ζήσουν μια κανονική ζωή. «Δεν υπάρχουν πολλά μέρη που να μπορείς να διασκεδάσεις, να βγεις με το σύντροφό σου ή να φλερτάρεις χωρίς να φοβάσαι ότι θα σε παρενοχλήσουν». Μαζί με άλλες γυναίκες, η Ζόε δημιούργησε την κολλεκτίβα Queer Belgrade. Τις βρίσκουμε σε ένα θέατρο κρυμμένο σε μια γειτονιά του Βελιγραδίου όπου διοργανώνουν για δεύτερη χρονιά το φεστιβάλ τους. Το πρόγραμμα περιλαμβάνει θεατρικές παραστάσεις και συζητήσεις όπου οι γυναίκες ανταλλάσουν απόψεις για θέματα ταυτότητας φύλου. Είναι ένας τρόπος να αρχίσουν οι γκέι να δηλώνουν ξανά την παρουσία τους χωρίς τυμπανοκρουσίες. Στόχος τους είναι και πάλι η διοργάνωση μιας παρέλασης. Τον Ιούνιο του 2005 με τη λήξη του φεστιβάλ, οι συμμετέχοντες ξεκίνησαν μια αυτοσχέδια διαδήλωση «μόνο και μόνο για να δηλώσουμε ξανά την παρουσία μας», μας λέει η Μάγια, μία από τις διοργανώτριες. «Το σύνθημά μας ήταν ‘Σταματήστε τη βία στους δρόμους’. Δεν χρειάστηκε να πούμε ποιοι είμαστε. ‘Ολα πήγαν μια χαρά, δεν συναντήσαμε κανένα πρόβλημα. Μόνο οι περαστικοί μας κοιτούσαν με απορία». Πολλοί στρέιτ, κυρίως αγόρια με φιλελεύθερες ιδέες ακολουθούν το κίνημα και συμμετέχουν στις πρωτοβουλίες του. ‘Αλλοι έρχονται από μακριά, όπως ο Γιούρε από τη Σλοβενία, καθώς, όπως μας λέει, «αυτό που συμβαίνει σήμερα στη Σερβία είναι εξαιρετικά ενδιαφέρον». Συναντήσεις που καταλήγουν σε αυθόρμητα πάρτι με τους παρευρισκόμενους να καταφεύγουν στην παραδοσιακή συνήθεια της ανταλλαγής τσιγάρων, καφέ και αλκοόλ. Η γκέι ζωή στο Βελιγράδι δεν είναι ακόμα από τις πιο ανεπτυγμένες, το νερό όμως μοιάζει να έχει μπει στο αυλάκι.

«Η παράνοιά μας έχει καταντήσει γελοία»

Μπόκα, 26 ετών, φοιτητής: «’Οταν είπα στους γονείς μου ότι είμαι γκέι, αντιμετώπισα τη συνηθισμένη αντίδραση των ανθρώπων στη χώρα μου. Μετά το πρώτο σοκ το συμπέρασμά τους ήταν ‘μα δεν μπορεί να είσαι γκέι’. Ακολούθησε ο γνωστός εκβιασμός ‘Αν συνεχίσεις να είσαι γκέι, να φύγεις από το σπίτι’. Αυτό που δεν καταλαβαίνουν είναι ότι δεν αποφάσισα να γίνω γκέι, απλά είναι αυτό που είμαι. Κατέληξα να τους παρουσιάσω μια κοπέλα για να σταματήσουν οι καβγάδες. Αλλά δεν είναι παρά μία προσωρινή κατάσταση. Το πρόβλημα είναι ότι εδώ η γκέι ζωή είναι υποτυπώδης. Δεν μπορείς εύκολα να γνωρίσεις κάποιον. Το να παραδεχτεί κανείς ότι είναι γκέι είναι μια ιδέα που προκαλεί τον τρόμο. Η παράνοιά μας έχει καταντήσει γελοία. Τώρα πια, θέλω να εγκαταλείψω τη χώρα. Όχι μόνο εξαιτίας αυτής της κατάστασης, αλλά γιατί αισθάνομαι πάντα παραμερισμένος, διαφορετικός από τους άλλους. Θα ήθελα να μπορώ να ζω τη ζωή μου, τους έρωτές μου ελεύθερα χωρίς να χρειάζεται να κρύβομαι. Εικοσιέξι χρόνια σ’αυτή τη χώρα είναι αρκετά. Δεν μπορώ να μένω άλλο εδώ.»

ΟΙ ΙΡΑΚΙΝΟΙ ΓΚΕΪ ΣΤΗΝ ΕΞΟΡΙΑ

Ο Αλί Χιλί μπήκε στη Μεγάλη Bρετανία το 2002 με ένα τρένο από το Άμστερνταμ (μέσω Παρισιού). Αντί για διαβατήριο, είχε μία φωτοτυπία καθώς του είχαν κλέψει πρωτότυπο. Στο σταθμό Waterloo ζήτησε πολιτικό άσυλο. Το Ιράκ υπήρξε αγγλική αποικία, ο Αλί είναι αγγλόφωνος, η Αγγλία ήταν γι’αυτόν ο επιθυμητός προορισμός. Οι βρετανικές αρχές είχαν άλλη γνώμη και τον έβαλαν στο επόμενο τρένο με προορισμό το Παρίσι. «Αποφάσισα ότι δεν θα έφευγα» διηγείται ο Αλί. «Είχα ένα λεπτό στη διάθεσή μου. Έσπρωξα τον αστυνόμο που με φύλαγε και πήδηξα από το παράθυρο στην αποβάθρα». Οι επιβάτες τον έβλεπαν να τρέχει ουρλιάζοντας στην αποβάθρα με έξι αστυνομικούς να τον κυνηγάνε. Σε λίγο βρισκόταν πεσμένος στο έδαφος με το κεφάλι του κάτω από τη μπότα ενός αστυνομικού. Μια φωνή του λέει «Εντάξει, ηρεμήστε, μπορείτε να μείνετε».

Για τον Αλί ήταν το τέλος μιας οδύσσειας. Με τον πόλεμο το Ιράκ πέρασε από τη δικτατορία στο χάος. Στις δύσκολες περιόδους οι μειονότητες μετατρέπονται γρήγορα σε αποδιοπομπιαίους τράγους. Τα διεθνή μέσα ενημέρωσης αναφέρονται συχνά στα βίαια επεισόδια σε βάρος της χριστιανικής μειονότητας του Ιράκ. Λίγοι δημοσιογράφοι όμως ασχολούνται με τη βία σε βάρος των σεξουαλικών μειονοτήτων ή με την ιστοσελίδα του αγιατολάχ Αλί Σιστανί, πνευματικού ηγέτη των σιιτών του Ιράκ, που ζητάει την δολοφονία των ομοφυλόφιλων «με το χειρότερο δυνατό τρόπο». Στο Λονδίνο ο Αλί έχει συναντήσει καμιά τριανταριά γκέι ιρακινούς πρόσφυγες. Οι περισσότεροι διατηρούν επαφές με τους φίλους τους που έμειναν πίσω μέσω του ταχυδρομείου ή του τηλεφώνου. Από τις πληροφορίες που συλλέγουν με αυτό τον τρόπο ένα πράγμα είναι ξεκάθαρο: μια σιωπηλή σφαγή λαμβάνει χώρα στο Ιράκ.

Ο Αλί αποφασίζει να δημοσιοποιήσει τις δολοφονίες. ‘Ερχεται σε επαφή με τον Πίτερ Τάτσελ, γνωστό βρετανό ακτιβιστή της οργάνωσης OutRage! Ο Τάτσελ έχει γίνει γνωστός για τις διαδηλώσεις που οργάνωσε εναντίον του ομοφοβικού δικτάτορα της Ζιμπάμπουε Ρόμπερτ Μουγκάμπε, για τον δικαστικό του αγώνα εναντίον των τραγουδιστών ρέγκε της Τζαμάικα – που αναγκάστηκαν να αφαιρέσουν από τα τραγούδια τους στίχους όπως «σκοτώστε τις αδελφές» - , αλλά και από το πανό με το οποίο υποδέχθηκε τον πρίγκιπα Κάρολο κατά το δεύτερο γάμο του – «Aυτός μπορεί να παντρευτεί δύο φορές, εγώ καμία». Ο Τάτσελ συμβούλευσε τον Αλί να εκμεταλλευτεί τις δυνατότητες που του προσφέρει το Ίντερνετ. Στη Νέα Υόρκη ο Νταγκ Άιρλαντ της ιστοσελίδας Direland κάλεσε τις αμερικανικές αρχές κατοχής να επιτρέψουν στους γκέι ιρακινούς την πρόσβαση στην πράσινη ζώνη ασφαλείας της Βαγδάτης, ενώ ταυτόχρονα επέκρινε τους αμερικανούς για τις προνομιακές σχέσεις που έχουν αναπτύξει με αρκετούς εξαιρετικά αιμοσταγείς φονταμενταλιστές σιίτες. Την εποχή του Σαντάμ, το ιρακινό σύνταγμα όριζε ότι η σαρία (ο ισλαμικός νόμος) αποτελεί «μία» εκ των βάσεων της ιρακινής νομοθεσίας. Στο καινούριο σύνταγμα, που καταρτίστηκε υπό την υψηλή εποπτεία της κυβέρνησης Μπους, η σαρία ορίζεται ως η «μοναδική» βάση της ιρακινής νομοθεσίας.

Από τη Νέα Υόρκη στο Λονδίνο οι πληροφορίες κυκλοφορούν. Γυρνώντας σπίτι της το πρωί μετά από βραδινή έξοδο, η Ντίνα Φαγιέκ, πολύ γνωστή τρανσέξουαλ του Ιράκ, συνελήφθη από σιίτες εξτρεμιστές που την έλουσαν με βενζίνη και την έκαψαν ζωντανή. Μία άλλη αγαπημένη τακτική των δολοφόνων: γνωριμία μέσω του Ίντερνετ, συνάντηση με το θύμα που καταλήγει σε απαγωγή και εξολόθρευσή του με ή χωρίς βασανιστήρια, και εγκατάλειψη της σορού στην άκρη του δρόμου με μία σφαίρα στο κεφάλι. Θηλυπρεπή αγόρια ξυλοκοπούνται μέχρι θανάτου στη μέση του δρόμου. Εργένηδες διατάσσονται να παντρευτούν άμεσα. Καινούριες μαρτυρίες προστίθενται καθημερινά. Τρομοκρατημένοι οι γκέι της Βαγδάτης, ζούνε κλεισμένοι στα σπίτια τους, καταφεύγουν σε σπίτια φίλων αν η γειτονιά τους είναι πολύ επικίνδυνη, ή προσπαθούν να μεταναστεύσουν σε γειτονικές χώρες. Τα ίδια τάγματα θανάτου απειλούν τις γυναίκες που δεν σκεπάζουν το κεφάλι τους, αλλά και τους άντρες που ντύνονται «με δυτικό τρόπο».

Ειρηνικά καταφύγια

Η μικρή κοινότητα των γκέι ιρακινών του Λονδίνου συναντιέται τα βράδια στο κλαμπ Hoppa, αγαπημένο στέκι των αραβο-μουσουλμάνων της πόλης. Το μαγαζί είναι ευρύχωρο, αλλά η διακόσμηση απλή. Στους τοίχους παραδοσιακές ζωγραφιές, στα πλατό η μουσική μας ταξιδεύει από τους ρυθμούς του Λιβάνου στο ράι και την ινδική μπάνγκρα. Μαζί με τους μουσουλμάνους, διασκεδάζουν Έλληνες και Κύπριοι του Λονδίνου. Εδώ συζητάνε με ένα ποτό στο χέρι, εκεί αγόρια χορεύουν δένοντας μια εσάρπα γύρω από τους γοφούς τους. Ορισμένοι Άγγλοι και κανα-δυό Γάλλοι του Λονδίνου επιχειρούν επίσης να γνωρίσουν αυτές τις ασυνήθιστες κοινότητες , ανθρώπους που τους φέρνει κοντά η επιθυμία τους να περάσουν καλά πέρα και πάνω από κάθε δυσκολία. Που και που ένα αγόρι ξεκινά να αυτοσχεδιάζει μία ιστορία από τις Χίλιες και μία Νύχτες και ένας κύκλος δημιουργείται γύρω του. Οι περισσότεροι γνωρίζονται ήδη μεταξύ τους, επικρατεί μια ατμόσφαιρα οικειότητας. Συζητάμε με έναν όμορφο Αλγερινό: «Είμαι εδώ οκτώ χρόνια, αισθάνομαι συμπάθεια για τους Ιρακινούς, ζούνε αυτά που ζούσαμε εμείς στην Αλγερία πριν ηρεμήσουν τα πράγματα. Πολλοί απ’ αυτούς προσπαθούν να διασκεδάσουν, αν και δεν έχουν ακόμα νέα από τους δικούς τους.»

Το επόμενο ραντεβού μας έχει κανονιστεί σε ένα σαφώς πιο πολυτελές περιβάλλον: το σαλόνι του Ζαϊντ. Η οικογένειά του είχε εγκατασταθεί στο Λονδίνο μετά την πτώση της μοναρχίας κατά τη δεκαετία του ΄50. Το πρώτο πράγμα που μας λέει: «Αυτό που πρέπει να καταλάβετε για τους Ιρακινούς είναι ότι είναι εξαιρετικά περήφανοι, σε βαθμό αλαζονείας, για την πολιτιστική τους κληρονομιά». Το σπίτι του, διακοσμημένο με έργα τέχνης από Ανατολή και Δύση αποτελεί δείγμα αυτής της κληρονομιάς: κάτω από τους πίνακες του μεγάλου σύγχρονου ιρακινού ζωγράφου Ισμαήλ Φατάχ αλ Τουρκ, αγόρια φλερτάρουν πάνω στις μαξιλάρες υπό το τρυφερό βλέμμα του Ζαϊντ. Πάνω από τον καναπέ, το ανατολίτικο πορτρέτο ενός αξιωματούχου προγόνου του Ζαϊντ με μουστάκι και τουρμπάνι ατενίζει με περήφανο βλέμμα που μας ταξιδεύει από το 19ο στον 21ο αιώνα.

«Όταν γνωρίζω γκέι από το Ιράκ, καταρχάς χαίρομαι γιατί είναι συμπατριώτες μου. Μου μιλάνε για τα προβλήματά τους που δεν μου προκαλούν έκπληξη, δεδομένης της κατάστασης. Υπήρχαν πάντα ομοφυλόφιλοι στο Ιράκ, αλλά δεν επιτρεπόταν να μιλάει κανείς γι’ αυτό. Όταν όμως ένας μεγάλος ποιητής υμνούσε τις χάρες των όμορφων εφήβων, οι πάντες καταλάβαιναν. Όπως όλος ο κόσμος γνώριζε ότι ο αντιβασιλέας, θείος του βασιλιά, που κυβερνούσε για ένα διάστημα στη θέση του, αγαπούσε τα αγόρια...Στη δεκαετία του ΄40 και του ΄50 ένα δίκτυο λεσβιών, με πιο διάσημη την τραγουδίστρια Ουμ Καλτούμ, επηρέασε αποφασιστικά την πολιτική κατάσταση σε όλη την περιοχή. Οι δολοφονίες των παραστρατιωτικών είναι κάτι καινούριο στο Ιράκ. Αλλά για μένα η ουσία του προβλήματος παραμένει η φτώχια. Όσο υπάρχει τέτοιο χάσμα ανάμεσα τους φτωχούς και του πλούσιους, οι γκέι θα την πληρώνουν».

Απειλές θανάτου

Την επομένη στα γραφεία της οργάνωσης OutRage! στο Λονδίνο, υπό το βλέμμα του Πίτερ Τάτσελ, ο Αλί γνωρίζει τον Αουντίσο. Είναι γκέι και του φαίνεται, οι φίλοι του τον φωνάζουν με γυναικείο ψευδώνυμο. Επιπλέον είναι χριστιανός. Με λίγα λόγια στη σύγχρονη Βαγδάτη αποτελεί στόχο. Οι βρετανικές αρχές απειλούν να τον απελάσουν, φοβάται και δεν το κρύβει. Παρόλα αυτά διστάζει να ζητήσει άσυλο ως ομοφυλόφιλος για οικογενειακούς λόγους: «Υπάρχουν πολλοί Ιρακινοί στο Λονδίνο, μόνο έτσι μπορείς να μείνεις εδώ!» του εξηγεί ο Αλί. Ο Αλί που βιώνει ένα πολιτισμικό σοκ. Στη Βαγδάτη έκανε εισαγωγές δίσκων με δυτική μουσική, κυρίως αμερικάνικη. Σήμερα οι Αμερικανοί έχουν καταλάβει τη χώρα του, και η πίστη του στην απελευθερωτική δύναμη του δυτικού πολιτισμού ταλαντεύεται. Όχι όμως και ο έρωτάς του για τη Δαλιδά [ντίβα της γαλλικής ντίσκο κατά τη δεκαετία του ΄70, αραβικής καταγωγής]: «Αν ποτέ έρθω στο Παρίσι θέλω να επισκεφτώ τον τάφο της. Για μας ήταν πολύ σημαντική». Για τους Άραβες η Δαλιδά ήταν η γέφυρα ανάμεσα στην μουσική της Ανατολής και αυτή της Δύσης…

Συγκινημένος ο Αλί αναπολεί τις καλές στιγμές της γκέι ζωής στο Ιράκ πριν τον πόλεμο, τις γιορτές σε μεγάλα ξενοδοχεία στις οποίες πολλές φορές παρευρισκόταν και ο γιος του Σαντάμ με κουστωδία σωματοφυλάκων και ένα περίστροφο περασμένο στη ζώνη, την πανταχού παρούσα μυστική αστυνομία, οι πράκτορες της οποίας γίνονταν συχνά και εραστές και την οδό Σαντούν (εκεί που οι Αμερικανοί γκρέμισαν το άγαλμα του Σαντάμ), το σημείο συνάντησης των Ιρακινών γκέι. «Τα προβλήματα ξεκίνησαν με τις οικονομικές κυρώσεις. Μωρά και άρρωστοι πέθαιναν από έλλειψη φαρμάκων. Πώς να παίξεις δυτική μουσική σε αυτές τις συνθήκες; Με την άφιξη των ξένων στρατευμάτων, τα πράγματα χειροτέρεψαν ακόμα περισσότερο». Με τα μάτια δακρυσμένα αναπολεί στην εξορία μια πατρίδα που έχει παραδοθεί στη φρίκη. Η μόνη του παρηγοριά είναι ότι η δράση του στο Λονδίνο μπόρεσε να ταρακουνήσει τα ύδατα στο Ιράκ.

Η γραμματεία του Αλί Σιστανί του τηλεφώνησε: «Εξαιτίας σας όταν αναζητάει κανείς το όνομά του στο Ίντερνετ, διαβάζει ιστορίες με αδελφές και δεν θέλουμε να φαίνεται μπλεγμένος με αυτά». «Αν αποσύρει τη θανατική καταδίκη του, εγώ θα αφαιρέσω οτιδήποτε τον αφορά από την ιστοσελίδα μου» ήταν η απάντηση του Αλί. Τελικά τα ομοφοβικά κηρύγματα όντως αφαιρέθηκαν από την ιστοσελίδα του Αλί Σιστανί, αν και παραμένουν οι απειλές εναντίον των λεσβιών. Του λέμε πόσο εξαιρετικό είναι που ένας φτωχός πρόσφυγας στο Λονδίνο μπόρεσε να λυγίσει έναν από τους ισχυρότερους άντρες του Ιράκ. Μας απαντά θλιμμένα «ένας άλλος αγιατολλάχ μόλις έκανε δηλώσεις σε έναν τηλεοπτικό σταθμό που εκπέμπει από το Λίβανο». Για τον αγιατολλάχ Αχμάντ αλ Μπαγκντατί μόνο ένα πράγμα μπορεί να γίνει με όσους θέλουν να παντρευτούν άτομα του ίδιου φύλου: «Να τους εκτελέσουμε, το συντομότερο δυνατό». Την επόμενη μέρα, μια καλή είδηση: σε ανακοίνωσή του το αμερικανικό Υπουργείο Εξωτερικών εκφράζει την ανησυχία του για τις δολοφονίες ομοφυλόφιλων στο Ιράκ. Εν τω μεταξύ αναμένονται ακόμα οι αντιδράσεις από γαλλικής πλευράς. Ο υπουργός Εξωτερικών της Γαλλίας εξέφρασε πρόσφατα τη συμπαράστασή του στους διωκόμενους γκέι του Ιράν. Προσεχώς ίσως ασχοληθεί και με τους Ιρακινούς. Ας του δώσουμε λίγο χρόνο…